شما اخبار مربوط به «بازار بورس» و «اوراق قرضه» را میشنوید، اما واقعاً اینها چیستند؟ چه در حال بررسی حساب بازنشستگی خود باشید و چه کنجکاو باشید که شرکتها چگونه سرمایه جذب میکنند، همه اینها تحت یک اصطلاح مالی کلیدی قرار میگیرند: اوراق بهادار.
اگر حساب بازنشستگی دارید یا کنجکاوید که بازارها چگونه کار میکنند، شما هم در تماس با این دنیا هستید. بیایید آن را به زبان ساده بررسی کنیم.
در سایتهای اجتماعی با ما باشید
تعریف ساده اوراق بهادار
در اصل، یک ورقه بهادار، یک دارایی مالی قانونیِ شناختهشده، قابل معامله و دارای ارزش پولی است.
عبارت «قانونیِ شناختهشده» مهم است — به این معنی که این ابزارها به طور رسمی توسط مراجع دولتی تعریف و تنظیم میشوند. این چارچوب برای محافظت از سرمایهگذاران و حفظ بازارهای عادلانه ایجاد شده است.
بخش «قابل معامله» به این معنی است که میتوان آنها را در بورسها یا سایر پلتفرمها خرید و فروش کرد که به آنها نقدشوندگی میبخشد.
به طور خلاصه، یک ورقه بهادار نشاندهنده یکی از این موارد است:
- یک موقعیت مالکیت (مانند سهام)،
- یک رابطه طلبکارانه (مانند اوراق قرضه)، یا
- حقوق مالکیت (از طریق مشتقات یا انواع دیگر).
انواع اوراق بهادار (به زبان ساده)
وراق بهادار به چندین شکل وجود دارند که هر کدام نقش خود را در اکوسیستم مالی ایفا میکنند. در اینجا رایجترین انواعی که با آنها مواجه خواهید شد آمده است.
1. سهام (اوراق مالکیت)
وقتی سهام میخرید، در واقع بخش کوچکی از مالکیت — یک «سهم» — یک شرکت را خریداری میکنید. اگر شرکت رشد کند و ارزشمندتر شود، سهم شما میتواند افزایش قیمت پیدا کند. برخی سهام نیز سود سهام پرداخت میکنند که بخشی از سود شرکت است که بین سهامداران توزیع میشود.
مثال: خرید یک سهم اپل، شما را به یک مالک جزئی از شرکت اپل تبدیل میکند.
2. اوراق بدهی (اوراق قرضه)
اوراق قرضه اساساً یک رسید بدهی است. وقتی اوراق قرضه میخرید، در واقع به یک دولت یا شرکت برای یک دوره مشخص وام میدهید. در مقابل، آنها متعهد میشوند که به شما بهره منظم پرداخت کنند و اصل پول را در سررسید بازگردانند. اوراق قرضه عموماً کمریسکتر از سهام در نظر گرفته میشوند اما بازدهی متوسطتری دارند.
مثال: اوراق قرضه خزانهداری ایالات متحده، وامی به دولت فدرال است.
3. اوراق ترکیبی
این اوراق ویژگیهای هر دو سهام و اوراق قرضه را ترکیب میکنند. یک مثال رایج، اوراق قرضه قابل تبدیل است که مانند یک اوراق قرضه معمولی عمل میکند اما تحت شرایط خاصی میتواند به تعداد مشخصی از سهام شرکت تبدیل شود.
4. مشتقات (اختیار معامله و آتی)
مشتقات، قراردادهایی هستند که ارزش آنها از عملکرد یک دارایی پایه مانند یک سهم، شاخص یا کالا اشتقاق مییابد. آنها ابزارهای قدرتمندی برای پوشش ریسک یا سفتهبازی بر روی حرکات قیمتی هستند.
یک نکته سریع: مشتقات و برخی اوراق ترکیبی، ابزارهای پیچیدهای هستند که اغلب توسط سرمایهگذاران باتجربه و مؤسسات استفاده میشوند. مبتدیان باید بدانند که آنها وجود دارند اما معمولاً ابتدا بر درک سهام، اوراق قرضه و صندوقها تمرکز کنند.
5. صندوقها (ETF و صندوقهای سرمایهگذاری مشترک)
اینها بهطور قطع قابلدسترسترین نقطه ورود برای سرمایهگذاران جدید هستند. به جای انتخاب تکتک سهام یا اوراق قرضه، شما سهامی از یک صندوق میخرید که خود دارای سبدی متنوع از اوراق بهادار است.
مثال: خرید یک سهم از یک صندوق قابل معامله (ETF) شاخص S&P 500، به شما مالکیت جزئی و فوری در 500 شرکت بزرگ آمریکایی میدهد. این امر صندوقها را به ابزاری عالی برای دستیابی به تنوعبخشی با یک معامله واحد تبدیل میکند.
چرا این موضوع برای شما مهم است؟
ممکن است بپرسید این موضوع ذهنی یا انتزاعی چگونه به شما مربوط میشود. ارتباط مستقیم است:
- پسانداز بازنشستگی: اگر در کشورهای غربی زندگی میکنید؛ حساب یا صندوق بازنشستگی شما تقریباً مطمئناً در یک سبد از اوراق بهادار سرمایهگذاری کدره است.
- ساخت ثروت: سرمایهگذاری در اوراق بهادار، یک روش اصلی برای رشد پسانداز شما در طول زمان و پیشی گرفتن از تورم است.
- درک اقتصادی: بازارهای اوراق بهادار، سرمایه را به سمت کسبوکارها هدایت میکنند، پروژههای عمومی را تأمین مالی میکنند و سلامت اقتصادی گستردهتر را منعکس میکنند.
به طور خلاصه، اوراق بهادار بنیان سرمایهگذاری مدرن هستند. چه بهطور فعال در حال انتخاب سهام باشید و چه فقط حساب بازنشستگی خود را زیر نظر داشته باشید، شما در حال تعامل با این سیستم هستید.
چگونه اوراق بهادار بخریم: راهنمای ساده شما برای شروع
خب، حالا که یاد گرفتید اوراق بهادار چیست — عالی است! حالا ممکن است بپرسید: «خوب، اما واقعاً چطور میتوانم یکی را بخرم؟»
خبر خوب: لازم نیست در بورس حضور فیزیکی داشته باشید یا با دولت تماس بگیرید. در عوض، از پلتفرمها یا خدماتی استفاده میکنید که به عنوان «راه ورود» شما به دنیای سرمایهگذاری عمل میکنند. آنها را مانند فروشگاههای آنلاین سرمایهگذاری در نظر بگیرید. در اینجا رایجترین (و مبتدیپسندترین) راهها برای شروع آورده شده است.
نکته: بستگی به این دارد که در کدام کشور زندگی میکنید. ممکن است که همهای گزینههای زیر را در اختیار نداشته باشید.
1. حسابهای کارگزاری آنلاین — مرکز سرمایهگذاری شخصی شما
این روشی است که بیشتر سرمایهگذاران تازهکار شروع میکنند. شما در یک پلتفرم مانند فیذلیتی، چارلز شواب، E*TRADE یا سوفای ثبتنام میکنید، مقداری پول واریز میکنید و — درست مانند خرید آنلاین — با چند کلیک میتوانید سهام، اوراق قرضه، صندوقهای قابل معامله و موارد بیشتر را بخرید. این پلتفرمها برای افرادی ساخته شدهاند که میخواهند سرمایهگذاریهای خود را مدیریت کنند و بسیاری از آنها معاملات رایگان و راهنمای مفید ارائه میدهند.
2. مدیران خودکار سرمایه (Robo-Advisors) — سرمایهگذاری در حالت خودکار
اگر انتخاب سرمایهگذاریهای فردی برایتان دشوار است، یک مدیر خودکار (رُبات) سرمایه ممکن است برایتان ایدهآل باشد. شما به چند سؤال ساده (مانند اهداف شما و میزان ریسکی که با آن راحت هستید) پاسخ میدهید و یک الگوریتم هوشمند یک سبد آماده برای شما میسازد و مدیریت میکند — که معمولاً از صندوقهای قابل معامله کمهزینه تشکیل شده است. خدماتهایی مانند بتِرمنت (Betterment) یا ولثفرانت (Wealthfront) همه چیز را مدیریت میکنند: خرید، فروش و حتی تنظیم مجدد سبد. این یک سرمایهگذاری بدون نیاز به دخالت دست و با حداقل تلاش است.
3. برنامه بازنشستگی محل کار شما
محل کار شما ممکن است که این خدمات را ارائه کند. در صورت آری، شما در حال حاضر یک سرمایهگذار هستید! شما خودتان سهام یا اوراق قرضه فردی نمیخرید. در عوض، از لیستی از صندوقهای از پیش انتخابشده (مانند صندوقهای مشترک یا صندوقهای تاریخ هدف) انتخاب میکنید و برنامه کارفرمای شما بقیه کارها را انجام میدهد. این یکی از سادهترین راهها برای شروع است — به خصوص اگر کارفرمای شما مشارکت شما را مطابقت دهد.
4. خرید مستقیم (کمشایعتر، اما یک گزینه)
- از شرکتها: برخی شرکتهای بزرگ (مانند کوکاکولا یا دیزنی) به شما اجازه میدهند سهام آنها را مستقیماً از طریق یک «برنامه خرید مستقیم سهام» — اغلب با کارمزد کم یا بدون کارمزد بخرید. در بعضی کشورها حتا بانکهای شما نیز به نیابت شما این کار را انجام میدهد.
- نمونهای از دولت ایالات متحده: از طریق وبسایت رسمی TreasuryDirect.gov، میتوانید اوراق قرضه، اسناد خزانه و اوراق خزانه داری ایالات متحده را مستقیماً از دولت خریداری کنید — بدون نیاز به هیچ واسطهای. این روشی برای خرید اوراق قرضه بدون حساب کارگزاری است.
5. یک مشاور مالی — مربی سرمایهگذاری شخصی شما
اگر ترجیح میدهید یک فرد واقعی شما را راهنمایی کند، یک مشاور مالی میتواند بر اساس تصویر کامل مالی شما، یک سبد سرمایهگذاری بسازد و مدیریت کند. آنها سرمایهگذاریها را انتخاب میکنند و از طریق شرکتشان برای شما معامله انجام میدهند. این گزینه از پشتیبانی شخصیسازیشده برخوردار است اما معمولاً هزینه بیشتری به عنوان کارمزد دارد.
یک نکته نهایی: لازم نیست از همه این گزینهها استفاده کنید — به خصوص در ابتدای کار خود. بیشتر سرمایهگذاران تازهکار با شروع کردن از یک مسیر ساده به خوبی عمل میکنند: یا یک کارگزاری (بروکر) آنلاین کمهزینه (اگر کنترل را دوست دارید) یا یک مدیر خودکار سرمایه (اگر سادگی را ترجیح میدهید). هر دو به شما دسترسی به بلوکهای سازنده اصلی سرمایهگذاری میدهند: سهام، اوراق قرضه و صندوقها.
کوچک شروع کنید، در مسیر یاد بگیرید و به یاد داشته باشید: هر سرمایهگذاری زمانی مبتدی بوده است.
چه کسی از عادلانه بودن آن اطمینان حاصل میکند؟ (مقررات)
برای محافظت از سرمایهگذاران و اطمینان از بازارهای شفاف و منصفانه، بازار اوراق بهادار به شدت کنترل گردد..
در ایالات متحده، تنظیمکننده اصلی کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) است. این کمیسیون قوانین مقابله با تقلب را اجرا میکند، اطمینان حاصل میکند که شرکتها اطلاعات مالی حیاتی را افشا میکنند و بر بورسهای اصلی نظارت میکند. و مانند این کمیسیون در ایران «سازمان بورس و اوراق بهادار» است که تنظیم این بازار را به عهده دارند.
کشورهای دیگر معادلهای خود را دارند، مانند سازمان رفتار مالی (FCA) در بریتانیا و مرجع اوراق بهادار و بازارهای اروپا (ESMA) در اتحادیه اروپا. این چارچوب نظارتی جهانی، یک خط ایمنی پایه برای سرمایهگذاران در سراسر جهان فراهم میکند.
نکته کلیدی شما
اوراق بهادار به سادگی، داراییهای مالی قابل معامله هستند. دامنه آنها از موارد آشنا (مانند سهام یک شرکت) تا موارد پیچیده را در بر میگیرد.
برای یک تازهکار، بهترین نقطه شروع، درک سه گانه اصلی است: سهام (مالکیت)، اوراق قرضه (وام) و صندوقها (سبدهای متنوع). صندوقهایی مانند ETF، به طور خاص طراحی شدهاند تا اولین قدمی قابل دسترس باشند.
حالا، وقتی مجری اخبار میگوید «امروز بازارها حرکت کردند»، میدانید که منظور او فعالیت ترکیبی میلیونها از این داراییها است که در حال معامله هستند. شما فقط شنونده نیستید — در حال درک این گفتگو هستید. و این، اولین و قدرتمندترین گام برای به دست گرفتن کنترل آینده مالی خودتان است.
