شاخص بورس (سهام) چیست؟ معرفی ساده برای تازه‌کارها در بازار مالی

تلاش برای دنبال کردن بازارهای سهام دنیا می‌تواند شبیه تماشای هزاران بازی همزمان باشد. یک شاخص‌ بورس، تابلوی زنده عملکرد یک بازار بورس است.

به جای ردیابی تک‌تک شرکتها، یک شاخص بورس به شما یک عدد قدرتمند می‌دهد که نشان می‌دهد یک «تیم» خاص—خواه بزرگترین شرکت‌های یک کشور، یک صنعت خاص، یا یک منطقه اقتصادی کامل—چگونه عمل می‌کند. این راهنما توضیح می‌دهد که این معیارها چیستند، چگونه کار می‌کنند، و از همه مهم‌تر: چه چیزهایی را می‌توانند و نمی‌توانند به شما بگویند.

یک شاخص بروس اصلاً چیست؟

یک شاخص بورس، یک میانگین موزون محاسبه‌شده است که عملکرد گروه خاصی از سهام را در یک عدد واحد خلاصه می‌کند. بخش «موزون» کلیدی است — به این معنی که تأثیر هر جزء به‌طور مساوی نیست، بلکه بر اساس عواملی مانند ارزش بازار یا قیمت سهام مقیاس‌دهی می‌شود. این ساختار تضمین می‌کند که شاخص، ردپای اقتصادی واقعی اجزای خود را منعکس می‌کند و تصویری دقیق از بخش بازاری که نمایندگی می‌کند، به شما می‌دهد.

به زبان دیگر؛ یک شاخص بورس را مانند یک سبد انتخاب‌شده و برنامه‌ریزی‌شده در نظر بگیرید. شما نمی‌توانید به راحتی 500 سیب (سهام) را همزمان حمل کنید، اما می‌توانید سبدی را حمل کنید که نمونه‌ای نمایانگر از آنها را در خود جای داده است.

این نمونه نمایانگر بازار بورس:

• ابزاری جهانی برای اندازه‌گیری است: یک شاخص، عملکرد گروه خاصی از سهام را اندازه می‌گیرد. کار اصلی آن عمل کردن به عنوان یک معیار یا بنچمارک (Benchmark) — یا یک نقطه مرجع استاندارد است.
• آشفتگی را ساده می‌کند: با وجود هزاران سهم در حال معامله در سطح جهان، شاخص‌ها از میان این سر و صدا عبور می‌کنند. اگر یک شاخص مهم رشد کند، عموماً به این معنی است که شرکت‌های حاضر در آن روز خوبی داشته‌اند.
• یک داستان را روایت می‌کند: با گذشت زمان، مسیر حرکت یک شاخص مهم، داستانی از اعتماد اقتصادی (یا صنعت مربوط) و سلامت مالی برای آنچه که نشان می‌دهد، روایت می‌کند. شاخص فقط برای شرکت‌های بزرگ نیست — بلکه صنعت خاص نیز از خود شاخص دارند که داستان خود را روایت می کند.

معیارها چگونه کار می‌کنند: مثال از دو شاخص آمریکایی

معیار

تفاوت‌های ساختاری بین دو شاخص معروف آمریکایی، به‌طور کامل گزینه‌های کلیدی سازندگان شاخص را نشان می‌دهد.

میانگین صنعتی داو جونز (DJI) یک شاخص کلاسیک وزن‌شده بر اساس قیمت است. این شاخص 30 شرکت بزرگ و مشهور آمریکایی را دنبال می‌کند. در این سیستم، سهمی با قیمت سهم بالاتر، شاخص را بیشتر جابجا می‌کند و آن را به یک تصویر فوری از غول‌های شرکتی منتخب تبدیل می‌کند.

S&P 500 نماینده استاندارد مدرن است: یک شاخص وزن‌شده بر اساس ارزش بازار. این شاخص 500 شرکت بزرگ آمریکایی را دنبال می‌کند، جایی که تاثیر یک شرکت بر اساس ارزش کل بازار آن — یعنی قیمت سهام ضربدر تمام سهام در دست سرمایه‌گذاران — تعیین می‌شود. به بیان ساده، شرکت‌های بزرگتر، شاخص را بیشتر جابجا می‌کنند. این مدلی است که اکثر شاخص‌های عمده جهانی از آن پیروی می‌کنند.

چه کسی تیم‌ها را انتخاب می‌کند؟ انسان‌های پشت اعداد

شاخص‌ها توسط ربات‌ها ساخته نمی‌شوند — آنها توسط افرادی مدیریت می‌شوند که قوانین مشخصی را دنبال می‌کنند. کمیته‌هایی، مانند کمیته در «S&P Dow Jones Indices»، تصمیم می‌گیرند که کدام شرکت‌ها انتخاب شوند. معیار انتخاب عواملی مانند اندازه، سودآوری و حجم معاملات است.

این انتخاب‌ها مهم هستند. حضور در یک شاخص مهم می‌تواند توجه به شرکت و تقاضای سرمایه‌گذاران برای آن را افزایش دهد. قوانین همچنین شکل‌دهنده چیزی هستند که شاخص نمایندگی می‌کند. به عنوان مثال، یک شرکت ممکن است بسیار بزرگ باشد اما اگر سهام آن به اندازه کافی به طور مکرر معامله نشود، از شاخص حذف شود. درک این موضوع به شما کمک می‌کند شاخص‌ها را به عنوان ابزارهای ساختگی ببینید، نه پدیده‌های طبیعی غیرقابل خطا.

شاخص‌های مهم جهان — از چین گرفته تا کانادا

هر اقتصاد بزرگی «تابلو اعلانات» خود را دارد. سرمایه‌گذاران جهانی همچنین از معیارهایی مانند شاخص MSCI World برای ردیابی بازارهای توسعه‌یافته در سراسر جهان استفاده می‌کنند.

در ادامه این بخش از شاخص‌های مهم کشورهای بزرگ اقتصادی یادآوری می‌کنیم.

• چین (شانگهای کامپوزیت): شاخص اصلی بورس شانگهای، یک نشانگر اولیه برای بازار داخلی چین.
• چین (شنزن کامپوننت): سهام بورس شنزن را دنبال می‌کند که به دلیل حضور شرکت‌های فناوری و در حال رشد معروف است.
• ژاپن/جاپان (نیککی 225): 225 شرکت عمده در توکیو را دنبال می‌کند، یک معیار کلیدی برای سومین بزرگترین اقتصاد دنیا.
• آلمان (DAX): شامل 30 شرکت بزرگ آلمان می‌شود، یک معیار حیاتی برای اروپا.
• بریتانیا (FTSE 100): 100 شرکت بزرگ بورس لندن را فهرست می‌کند.
• فرانسه (CAC 40): معیار برای 40 سهم مهم در پاریس.
• هند (S&P BSE SENSEX): یکی از قدیمی‌ترین شاخص‌های هند، شامل 30 شرکت عمده در بورس بمبئی.
• کانادا (S&P/TSX کامپوزیت): معیار اولیه کانادایی، نماینده بورس تورنتو.

آنچه تابلو اعلانات (شاخص‌ها) نشان نمی‌دهد

به یاد داشته باشید: یک شاخص آیینه است، نه کره بلورین. نقاط کور حیاتی دارد:

• به گذشته نگاه می‌کند: نشان می‌دهد بازار کجا بوده، نه اینکه به کجا می‌رود.
• می‌تواند تحت سلطه باشد – ریسک «وضعیت متمرکز»: در شاخص‌های وزن‌شده بر اساس ارزش بازار، چند سهم غول‌آسا می‌توانند ضعف صدها شرکت کوچک‌تر را پنهان کنند. به عنوان مثال، در سال‌های اخیر، 10 سهم برتر بیش از 30% از S&P 500 را تشکیل داده‌اند.
• ارزش‌گذاری را پنهان می‌کند: یک شاخص صعودی به شما نمی‌گوید سهام ارزان هستند یا گران.
• شکاف‌های جغرافیایی و سکتور (صنعت) دارد: شاخص‌های ملی اغلب کسب‌وکارهای کوچک یا کل صنعت‌هایی مانند شرکت‌های خصوصی یا اوراق قرضه را به خوبی نمایندگی نمی‌کنند.

در حالی که تمرکز شاخص آمریکایی توجه زیادی را به خود جلب می‌کند، اغلب کمتر از سایر بازارهای عمده است. به عنوان مثال، 10 سهم برتر حدود 34% از S&P 500، اما بیش از 50% از شاخص‌های اصلی در آلمان، فرانسه، برزیل و کره جنوبی را شامل می‌شوند.

چرا باید شاخص‌ها را زیر نظر داشته باشید؟

این شاخص‌ها ابزارهای عملی برای هر سرمایه‌گذاری هستند.

برای درک اخبار مالی: عناوینی مانند «بازارهای آسیایی افت کردند» به معیارهایی مانند نیککی 225 یا شانگهای کامپوزیت اشاره دارند. دانستن اینکه کدام شاخص مورد بحث است به شما کمک می‌کند مقیاس داستان را درک کنید.

برای اندازه‌گیری سرمایه‌گذاری‌های خود: یک معیار، کارنامه عینی شماست. اگر پرتفوی (سبد سرمایه‌گذاری) شخصی شما 8% رشد کند اما شاخص بازار مربوطه 12% رشد کند، شما را به یک بررسی سازنده از استراتژی خود هدایت می‌کند.

برای سرمایه‌گذاری ساده و متنوع: از طریق یک صندوق سرمایه‌گذاری مانند صندوق‌های شاخصی و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETFها)، می‌توانید با یک خرید، در یک شاخص کامل سرمایه‌گذاری کنید. این رویکرد غیرفعال، تنوع‌بخشی فوری، هزینه‌های کم را فراهم می‌کند و یک استراتژی اساسی برای ساختن ثروت بلندمدت است.

خط پایانی

شاخص‌های بورس ابزارهای مالی ضروری هستند، اما همه داستان نیستند. با درک چگونگی ساخت آنها (توسط کمیته‌ها)، آنچه اندازه می‌گیرند (و آنچه از قلم می‌اندازند)، و چگونگی مقایسه آنها در سطح جهانی، شما آن چشم‌انداز مهم را به دست می‌آورید که برای تفسیر بازارها، اندازه‌گیری پیشرفت خود و ساختن یک استراتژی سرمایه‌گذاری هوشمند و متنوع نیاز دارید. این دانش به شما توانایی می‌دهد که فراتر از عدد تیتر بروید و با دنیای مالی جهانی با اطمینان بیشتری درگیر شوید.