اگر تا به حال شنیدهاید کسی بگوید: «من سهام اپل خریدم» یا «سهامم امروز بالا رفت»، احتمالاً برایتان سؤال شده: سهام دقیقاً چیست؟ و آیا با «Share» (سهم) یکسان است؟ بیایید موضوع را ساده کنیم – بدون نیاز به مدرک مدیریت و اقتصاد!
در سایتهای اجتماعی با ما باشید
سهام (یا سهم) چیست؟
در اصل، سهام نمایانگر مالکیت است. وقتی سهام میخرید، شما بخش کوچکی — یک سهم — از یک شرکت سهامی عام را خریداری میکنید.
مهم است بدانید که این یک مالکیت مالی است. شما ادعایی بر داراییها و درآمدهای آینده شرکت دارید، نه حق اینکه به ساختمان مرکزی شرکت بروید و از پرینتر (چاپگر) استفاده کنید.
سهم (که به آن Equity هم گفته میشود) یک واحد مالکیت در یک شرکت است. شرکتها سهام میفروشند تا برای رشد، تحقیق یا عملیات روزمره پول جمعآوری کنند و سرمایهگذاران هم آنها را میخرند تا امیدوار باشند در موفقیت شرکت شریک شوند. این مشارکت عمدتاً از دو راه اتفاق میافتد: از طریق افزایش قیمت بازار سهام، یا از طریق درآمدی که شرکت پرداخت میکند.
مالکیت سهام معمولاً حقوق خاصی به شما میدهد، که میتواند شامل حق رأی در تصمیمات مهم شرکت و ادعای بخشی از سودها باشد. به یاد داشته باشید، سرمایهگذاری ریسک هم دارد: اگر شرکت عملکرد ضعیفی داشته باشد، ارزش سهام میتواند کاهش یابد.
اصطلاحات کلیدی که هر سرمایهگذاری باید بداند
برای حرکت در بازار سهام، این چند اصطلاح ضروری هستند:
- سهامدار (Shareholder): کسی که سهام یک شرکت را در اختیار دارد.
- سود سهام (Dividend): بخشی از سود شرکت که بین سهامداران توزیع میشود.
- عرضه اولیه عمومی (IPO): اولین باری که یک شرکت سهام خود را به عموم مردم میفروشد.
- ارزش بازار (Market Cap): ارزش کل بازار سهام منتشرشده یک شرکت (قیمت سهام × تعداد کل سهام).
- نماد معاملاتی (Ticker Symbol): کد کوتاهی (مانند نام کاربری) که برای شناسایی سهام یک شرکت در بورس استفاده میشود (مثلاً AAPL برای اپل).
- سبد سهام (Portfolio): مجموعه سرمایهگذاریهایی از سهام شرکتها که در اختیار دارید.
- بورس (Exchange): بازارگاهی که سهام در آن خرید و فروش میشود (مثلاً NYSE، نزدک).
چرا سهام وجود دارند: دیدگاه شرکت
شرکتها سهام را فقط برای سرگرمی نمیفروشند. آنها این کار را برای تأمین اهداف بلندپروازانه خود انجام میدهند.
تامین سرمایه بدون بدهی (عرضه اولیه عمومی)
به جای قرض گرفتن پول از بانک (و تحمل بدهی بهرهدار)، شرکتها میتوانند از طریق عرضه اولیه عمومی «تبدیل به شرکت سهامی عام» شوند. این کار عموم مردم را به خرید بخشهایی از مالکیت دعوت میکند. پول جمعآوری شده متعلق به شرکت است و در عوض، سهامداران سهمی در آینده آن به دست میآورند.
شرکتها با این پول چه میکنند؟
این جریان سرمایه برای این موارد استفاده میشود:
- گسترش عملیات به بازارهای جدید.
- تأمین مالی تحقیق و توسعه و راهاندازی محصولات جدید.
- استخدام نیروی کار بیشتر.
- پرداخت بدهیهای موجود یا خرید سایر شرکتها.
این روش قدرتمندی برای کسبوکارهاست تا رشد خود را تسریع کنند و در عین حال، پاداشها و ریسکهای بالقوه را با سرمایهگذاران عمومی تقسیم کنند.
چرا سرمایهگذاران سهام میخرند
مردم به دلایل کلیدی زیر در سهام سرمایهگذاری میکنند:
- رشد (افزایش سرمایه): از نظر تاریخی، ارزش سهام در بلندمدت افزایش یافته و ثروت میسازد. برای نمونه؛ سهام شرکت اپل و مایکروسافت تقریبا اکثر اوقات رشد کرده است.
- درآمد: بسیاری از شرکتها سود خود را از طریق پرداختهای منظم سود سهام بین سهامداران توزیع میکنند. مثلا مایکروسافت، اپل و کوکاکولا سود توزیع میکند.
- مالکیت در اهدافی که به آن باور دارید: میتوانید از شرکتهایی حمایت کنید که محصولات، ارزشها یا مأموریتشان با شما همسو است.
- غلبه بر تورم: با گذشت زمان، سهام عموماً بازدهی ارائه داده که از تورم پیشی میگیرد و به حفظ قدرت خرید پول شما کمک میکند.
انواع مختلف سهام
همه سهام یکسان ایجاد نشدهاند. اینها دستههای اصلی هستند.
در ضمن؛ در این زیرعنوان ما به جزییات هر سهم نمیپردازیم — چون نیازمند پُست جداگانه است. و در اینجا صرف یادآوری میکنیم.
سهام عادی در مقابل سهام ممتاز
- سهام عادی: چیزی که بیشتر مردم در اختیار دارند. آنها معمولاً همراه با حق رأی (یک رأی به ازای هر سهم) و سود سهام متغیر هستند، اگر شرکت پرداخت کند.
- سهام ممتاز: معمولاً حق رأی ارائه نمیدهند، اما ادعای بیشتری بر داراییها و درآمدها دارند. سود سهام آنها معمولاً ثابت است و قبل از سود سهام سهامداران عادی پرداخت میشود.
دستههای دیگر: سهام پنی و سهام کسری
- سهام پنی (Penny Stocks): سهام شرکتهای بسیار کوچکی که با قیمت کمتر از 5 دلار (اغلب زیر 1 دلار) معامله میشوند. آنها بسیار سفتهبازانه و پرریسک هستند.
- سهام کسری (Fractional Shares): یک نوآوری مدرن که به شما امکان میدهد بخشی از یک سهم را بخرید (مثلاً 0.25 از یک سهم آمازون)، که سرمایهگذاری در سهام گران را با هر بودجهای ممکن میسازد.
قیمت سهام چگونه حرکت میکند؟
قیمت سهام پس از عرضه اولیه عمومی توسط شرکت تعیین نمیشود؛ بلکه هر ثانیه که بورس باز است توسط بازار تعیین میگردد. قیمتها بر اساس این عوامل نوسان میکنند:
- عرضه و تقاضا: اگر افراد بیشتری بخواهند یک سهام را بخرند (تقاضا) تا بفروشند (عرضه)، قیمت بالا میرود و برعکس. و روی عرضه و تقاضا عوامل زیادی مانند پدید آمدن رقیب جدید (تاثیر منفی) و یافتن بازار جدید (تاثیر مثبت) دارند.
- عملکرد شرکت: گزارشهای سود، راهاندازی محصولات جدید و تغییرات مدیریت به طور مستقیم بر تصمیم سرمایهگذاران تأثیر میگذارند.
- احساسات سرمایهگذاران: اخبار، روندها و جو کلی بازار میتوانند قیمتها را هدایت کنند.
- عوامل اقتصادی گستردهتر: نرخ بهره، دادههای تورم و رویدادهای ژئوپلیتیکی بر کل بازار تأثیر میگذارند.
چگونه سهام بخریم و ارزیابی کنیم
آماده شروع هستید؟ اینجا یک راهنمای عملی وجود دارد.
مراحل ساده برای خرید اولین سهم شما
در اینجا مراحل آن را صرف بیان میکنیم
- باز کردن یک حساب کارگزاری: یک کارگزار سنتی یا یک کارگزاری/اپلیکیشن آنلاین مدرن انتخاب کنید.
- واریز وجه: پول را از حساب بانکی خود انتقال دهید.
- تحقیق و یافتن نماد: از نماد معاملاتی شرکت برای پیدا کردن سهام آن استفاده کنید.
- ثبت سفارش: نوع سفارش را انتخاب کنید (یک «سفارش بازار» ساده سهام را با قیمت فعلی میخرد) و معامله را اجرا کنید.
درک شاخصهای بازار
شاخصها مانند تابلوهای امتیاز برای بازار سهام هستند، که گروهی از سهام را ردیابی میکنند تا عملکرد کلی را نشان دهند.
شاخصهای بازار در واقع میانگین وزنی از سهامهای تشکیل است. میانگین وزنی به این معنا که سهم یک شرکت در یک شاخص به اندازه وزن (ارزش) است.
در اینجا از سِه شاخص بزرگ آمریکا یادآوری میکنیم.
- S&P 500: 500 شرکت بزرگ آمریکایی را ردیابی میکند؛ بهعنوان بهترین معیار بازار آمریکا در نظر گرفته میشود.
- میانگین صنعتی داو جونز (DJIA): 30 شرکت بزرگ و بنیادین آمریکایی را ردیابی میکند.
- شاخص ترکیبی نزدک (Nasdaq Composite): به شدت به سمت شرکتهای فناوری وزن داده شده است.
سؤالات کلیدی که قبل از خرید باید بپرسید
کورکورانه سرمایهگذاری نکنید. تحلیل بنیادی انجام دهید. برعلاوه از بررسی وضعیت اقتصادی دنیا، بازار شرکت مورد نظر، و اقتصاد کشور — شما باید به عملکرد شرکت نیز توجه کنید.
برای نمونه از خود سوالات زیر را بپرسید:
- آیا شرکت سودآور است؟ به سوابق سود و گزارشهای مالی آن نگاه کنید.
- آیا در حال رشد است؟ آیا فروش و درآمد در حال افزایش است؟
- سطح بدهی آن چقدر است؟ بدهی قابل مدیریت کلید ثبات است.
- در مقایسه با رقبا چگونه است؟ به معیارهایی مانند نسبت P/E (قیمت به درآمد) نگاه کنید، که قیمت سهام را با سود هر سهم شرکت مقایسه میکند.
پس از بررسی جوابهای سوالهای بالا تصمیم بگیرید که روی آن سرمایهگذاری کنید یا خیر.
ریسکهای کلیدی یک شرکت سهامی عام
یک سرمایهگذار موفق هم فرصت و هم ریسک را محترم میشمارد.
- نوسان (Volatility): قیمتها میتوانند در کوتاهمدت به شدت نوسان کنند.
- رکودهای بازار: رکودهای اقتصادی یا بحرانها میتوانند حتی شرکتهای مستحکم را نیز پایین بکشند.
- شکست خاص شرکت: ورشکستگی یا رسوایی میتواند سهام را بیارزش کند.
- ریسک تورم: بازدهی شما ممکن است از افزایش قیمتها پیشی نگیرد.
راهکار کاهش ریسک: تنوعبخشی (Diversification) — گسترش سرمایهگذاریهای شما در شرکتها و بخشهای مختلف — قدرتمندترین ابزار برای مدیریت ریسک است.
سرمایهگذاری در مقابل معاملهگری: تفاوت چیست؟
- سرمایهگذاری: یک رویکرد بلندمدت (فکر کنید سالها یا دههها). شما صاحب شرکتها میشوید تا با آنها رشد کنید و از رشد کلی اقتصادی و سود سهام بهرهمند شوید.
- معاملهگری (Trading): یک رویکرد کوتاهمدت (روزها، ساعتها، حتی دقیقهها). معاملهگران قصد دارند با خرید در قیمت پایین و فروش در قیمت بالا به طور مکرر، از نوسانات بازار سود ببرند. این روش به زمان، مهارت بیشتری نیاز دارد و ریسک و هزینه بالاتری دارد.
نتیجهگیری
سهام، بلوکهای سازنده اساسی شرکتهای سهامی عام هستند. هر سهم یک اتصال است — که آینده مالی شما را به نوآوری، رشد و موفقیت کسبوکارها در سراسر جهان پیوند میدهد. با دانش درست، صبر و یک رویکرد متنوع، میتوانید از این ابزارها برای ساختن پایه مالی خود استفاده کنید، هر بار یک سهم.
