تاریخچه بلاکچین با ساخت بیتکوین توسط ساتوشی ناکاموتو شروع نشد.
قبل از اینکه ساتوشی اولین خط برنامه خود را بنویسند، رویای پول دیجیتالی در حال تحقق بود.
در حقیقت ایده بلاکچین نزدیک به سه دهه قبل یعنی 1991 بار اول معرفی شد. و راه را برای بلاکچین‌های امروزی هموار کرد.
اما؛ تکنولوژی‌ها و پروتکل‌های استفاده شده در بلاکچین به مرور زمان تکامل پیدا کرده و شروع آن از زمان باستان یونان است.
در این پُست، تاریخچه مختصر بلاکچین را در سه قسمت: قبل از بیتکوین، از بیتکوین تا 2020، و از 2020 تا 2025 بزرگترین رویدادهای بلاکچین را پوشش می‌دهیم.
بلاکچین قبل از بیتکوین
در این قسمت پُست خلاصه تکنالوژی‌های استفاده در بلاکچین را بررسی می‌کنیم. از کلید خصوصی شروع و به اثبات کار ختم می‌کنیم.
ایده کلید خصوصی از زمان یونان باستان شروع می‌شوند. گرچند آن زمان کمپیوتر نبود، منبع ایده کلید خصوصی یونان باستان است. مثلاً رمز اسکاتیل (Scytale) نمونه‌های اولیه رمزگذاری متقارن بودند که در آنها فرستنده و گیرنده هر دو یک روش یا کلید مخفی را به اشتراک می‌گذاشتند.
کلید عمومی رمزنگاری شده در سال 1976 توسط دیفی-هلمن (Diffie-Hellman) معرفی شد. این نوآوری، این اولین اثر عمومی شناخته شده است که ایده کلید خصوصی و کلید عمومی مربوطه را پیشنهاد کرده است. و این نوآوری تراکنش‌های امن را ممکن ساخته است.
درخت مرکل (Merkle Tree) در سال 1979-1980 توسط رالف مرکل (Ralph Merkle) معرفی شد. یک درخت مرکل یک روشی است که با آن داده‌های درون بلاک سازماندهی و با استفاده از هش امن می‌گردد.
اما؛ بار اول ایده بلاکچین توسط دو فرد: استوارت هابر (Stuart Haber) و دبلیو. اسکات استورنتا (W. Scott Stornetta) معرفی شد. آنها مقاله برجسته خود را در سال 1991 با عنوان «چگونه یک سند دیجیتال را زمان‌بندی کنیم» منتشر کردند که سند‌ها را غیر قابل تغییر تاریخ و غیر قابل دستکاری می‌نمود. این سیستم از زنجیره‌ای از بلاک‌های رمزنگاری شده امن برای ذخیره اسناد که دارای مُهر زمانی است، استفاده می‌کرد.
اثبات کار نیز به مروز زمان تکامل پیدا کرد. سینتیا دورک، مونی ناور (1993)؛ آدم بک (1997، هش‌کش) در ساخت آن سهم داشت. و اثبات کار برای اولین بار مکانیزم اجماع را بدون سازمان مرکزی ممکن ساخت.
از ساخت بیتکوین تا 2020
ساخت بیتکوین (2008)
خالق بیتکوین فردی یا گروهی معروف به ساتوشی ناکاموتی (Satoshi Nakamoto) است.
تا حال مشخص نیست که ساتوشی یک گروه بودند یا یک فرد. ما در این پُست فرض می‌کنیم که او یک فرد بوده است.
وی در اواخر 2008 کاغذ سفید یا وایت پیپر (White Paper) بیتکوین را منتشر کرد که در آن از سیستم پولی الکترونیکی — بنام بیتکوین — که غیرمتمرکز و تراکنش آن همتا به همتا صورت می‌گیرد سخن گفته شده بود.
ساتوشی یک شبکه‌ای کمپیوتری که اعضای آن در سرتاسر دنیا پراکنده است، برای تمرکززدایی معرفی کرد.
اعضای این شبکه که مشهور به نودها است، با کار کاردن، یعنی با مکانیزم اجماع اثبات کار، بیت‌کوین‌های جدید که وارد شبکه می‌شود بدست می‌آورند. علاوه از آن، برای جلوگوی از سو استفاده فرستنده بیتکوین باید کارمزد تراکنش نیز پرداخت کند که استخراج کنندگان آن را دریافت می‌کند.
ساتوشی ناکاموتو همه‌ای تکنولوژی‌های استفاده شده در بیتکوین را اختراع نکرد. در واقع او از تکنولوژی‌های اختراع شده را سازماندگی و مهندسی کرد و بیتکوین را ساخت.
رویدادهای مهم 2009
در سال 2009 اولین بیتکوین ساخته شد، اولین بار تراکنش بیتکوین اتفاق افتاد و اولین بار ارزش‌گذاری شد.
- سوم جنوری/ژانویه: اولین بلاک بیتکوین که دارای 50 بیتکوین بود، توسط ساتوشی ناکاموتو استخراج/ماین شد. اولین بلاک ساخته شده در یک بلاکچین بنام بلاک پیدایش (Genesis Block) یاد می‌شود. این سکه‌های ساخته شده بنام ریشه بلاک نیز یاد می‌شود و مالک آن کسی نیست.
- دوازدهم جنوری: در این تاریخ ساتوشی برای اولین بار 10 بیتکوین را به هال فینی فرستاد. این یعنی اولین تراکنش ارزرمز.
- پنج اکتوبر/اکتبر: برای اولین بار بیتکوین ارزش‌گذاری شد. قیمت هر سکه آن صرف 0.001 دالر/دلار (یعنی یک دلار 1000 بیتکوین) تعیین شده بود که برابر بود به مقدار انرژی برق مورد نیاز برای پردازش آن.
رویدادهای مهم 2010
در سال 2010 بیتکوین بیش‌تر رشد کرد. در این سال هر بیتکوین به یک دالر رسید، ویکیلیکس کمک از طریق بیتکوین قبول کرد، و لایت‌کوین معرفی شد.
- روز 22 می/مه: این روز مشهور به روز بیتکوین پیترزا است. در این تاریخ برای اولین بار بیتکوین به عنوان وسیله مبادله (پول) استفاده شد. یک برنامه نویس بنام لازلو هانیچ برای دو پیتزا 10٬000 بیتکوین پرداخت کرد. امروز قیمت هر بیتکوین تقریباً 117٬000 است. و 10٬000 بیتکوین 1٬170٬000٬000 دلار/دالر می‌گردد.
- جولای/ژوئیه: اولین صرافی بیتکوین بنام مونتین گاکس (Mt. Gox) در توکیو پایتخت جاپان/ژاپن شروع به کار کرد. این صرافی به حدی بزرگ شد که تا 70 درصد معاملات بیتکوین را پردازش می‌کرد. اما؛ در 2014 قربانی حمله سایبری شد و 850٬000 بیتکوین ناپدید و مونتین گاکس ورشکست شد.
- دسمبر/دسامبر: ساتوشی ناکاموتو بعد از انتقال پروتکل کنترل به یک برنامه نویس بنام گاون اندرسن ناپدید شد. پس از آن، هیچ فعالیت قابل شناسایی را ساتوشی انجام نداده است. او اکنون بیش از یک ملیون بیتکوین در اختیار دارند. واااوووو
رویدادهای مهم 2011
پس از 2011 ما شاهد رشد بیتکوین به عنوان وسیله مبادله رقیب می‌شویم.
- فبروی/فوریه: ارزش هر بیتکوین برای بار اول با دالر/دلار برابری می‌کند. این یک نقطه عطف اساسی در پیشرفت است زیرا بیت کوین تقریباً یک سال پیش تنها کسری از ارزش خود را داشت.
- جون/ژوئن: وبسایت افشاگر ویکیلیکس، در پانزدهم جون اعلان می‌کند که بیتکوین به شکل کمک دریافت می‌کند. این یک رویداد مهم است — چرا که قبل از آن ویکیلیکس نمی‌توانست که از طریق سیستم‌های پرداختی مانند ویزا، پی‌پال، و ماسترکارت کمک دریافت کند. در ضمن، مردم قدرت بیتکوین را نیز درک کرند.
- اکتبر/اکتوبر: لایت‌کوین به عنوان اولین آلت‌کوین معرفی شد. تمامی ارزهای دیجیتال بجز بیتکوین مشهور به آلت کوین است.
- تاسیس سیلک رود یا راه ابریشم: اولبریکت بازار سیاه بدنام جاده ابریشم را در سال 2011 راه‌اندازی کرد. این بازار به کاربران امکان می‌داد کالاها و خدمات غیرقانونی را به صورت ناشناس و بدون مقررات مبادله کنند.
رویدادهای 2012
سال 2012 شک و شبهات در مورد بیتکوین زیاد شد. برنامه‌نویسان و اقتصاددانان در مورد بیتکوین شروع به سخن کردند. بعضی آن را پول دیجیتالی تقلبی و بعضی آن را پول واقعی دانستند.
اما؛ رویدادهای مهم آن قرار زیر است:
- دولت استونی شروع به استفاده از تکنولوژی بلاکچین در مدیریت هویت دیجیتالی کرد.
- بانک مرکزی ناروی اعلان کرد که ارزهای دیجیتال را قبول ندارند
- در همین سال مجله مشهور بیتکوین (Bitcoin Magazine) و بنیاد بیتکوین تاسیس گردید تا شهرت بیتکوین را برگرداند.
- کوین‌بیس یکی از مشهورترین صرافی‌های دنیا به ارزش 600٬000 دالر/دلار سرمایه جمعآوری کرد.
- بیت‌پی، شرکتی که با بیتکوین معامله می‌کرد، تعداد فروشگاه‌های آن به 1000 رسید.
- در ماه نوامبر اولین هاوینگ (Halving) بیتکوین اتفاق افتاد
رویدادهای 2013
در سال 2013 بیتکوین بیش‌تر با مشکلات قانونی روبرو بود. اما؛ در همین سال نیز قیمت آن جهش فوق العاده داشت. و رویدادهای این سال قرار زیر است:
- قیمت بیتکوین: قیمت حداکثری سال 2012 به 13.45 دلار/دالر رسیده بود. اما؛ در سال 2013 از مرز 1٬000 گذشت و به 1٬213 دالر رسید و سپس در دسمبر/دسامبر همان سال به 600 دالر رسید. این عملکرد نشان داد که کشورهای توانایی مهار آن را ندارند و بیتکوین دارای نوسانات فوق‌العاده است..
- بستن فروشگاه راه ابریشم: ادراه تحقیق فدرال () فروشگاه ابریشم را بست. ، موسس آن را زندانی، 25٬000 بیتکوین را ضبط و خطر‌های دارک‌نت را آشکار ساخت.
- انتشار وایت پیپر اتریوم: ویتالیک بوترین کاغذ سفید وایت پیپر رام منتشر و قراردادهای هوشمند را معرفی کرد.
رویدادهای 2014
در این سال بیش‌تر رویدادها در سطح شرکت‌ها اتفاق افتاد که قرار زیر است:
- هکرها به سه صرافی بزرگ حمله کردند: Mt. Gox، Bitstamp، و Bitcoin-e که از آن جمله Mt. Gox اعلان ورشکستگی کرد.
- استرایپ (Stripe)، یک پردازنده کارت اعتباری، شروع به پذیرش بیتکوین کرد.
- بنیاد اتریوم در سوئیس تاسیس شد. و در عرض 42 روز 31٬591 بیت‌کون (حدود 18.4 میلیون دالر در آن زمان) جمعآوری کرد.
- تا پایان سال، شرکت‌های بزرگ مانند دل (Dell)، و مایکروسافت شروع پذیرش بیتکوین برای پرداخت‌ها کرد.
رویدادهای 2015
در سال 2015 رویدادهای زیر در دنیای بلاکچین و کریپتو اتفاق افتاد:
- شروع شبکه اصلی اتریوم یا مین‌نت لانچ در 30 جولای اتفاق افتاد
- اولین توکن با نام آگور (Augur) نیز روی شبکه اتریوم راه‌اندازی شد.
- کوین‌بیس اولین صرافی ارز دیجیتال مستقر در آمریکا افتتاح شد.
- نزدک (NASDAQ) نیز آزمایش بلاکچین را آغاز کرد.
- بنیاد لینوکس پروژه هایپرلجر (Hyperledger) را آغاز کرد.
رویدادهای 2016
در سال 2016 چالش‌های ارزهای دیجیتال و بلاکچین بیش‌تر مربوط به تصمیمات دولت‌ها و مقیاس پذیری بود.
- در 14 اپریل/آوریل اولین سازمان مستقل غیرمتمرکز بنام (The DAO) راه‌اندازی شد. و دو ماه بعد هک شده و 50 میلیون دالر/دلار دزدیده شد.
- دومین هاوینگ بیتکوین اتفاق افتاد. پاداش بلاک از 25 بیتکوین به 12.5 بیتکوین رسید.
- حکومت چین نیز
رویدادهای 2017
در سال 2017 درگیری بیش‌تر با قوانین بود
- بیتکوین برای اولین بار به 20٬000 دالر رسید
- عرضه‌های اولیه کوین (ICOs) به ارزش 5.6 میلیارد دالر توسط فروش 435 توکن جمعآوری کرده و سبب سفته‌بازی و کلاهبرداری‌های زیادی گردید
- جاپان/ژاپن بیتکوین را به عنوان وسیله مبادله شناخت، در حال که چین عرضه‌های اولیه کوین و صرافی‌های ارز دیجتیال را ممنوع کرد.
رویدادهای 2018
در سال 2018 دو اتفاق مهم در دنیای بلاکچین افتاد:
- فیس‌بوک لیبره (بعداً دیم) را اعلان کرد. این سبب شد که قانون‌گذاران نگران و سبب شود که فیس‌بوک از پروژه خود بگذرد. نتیجه تحقیق همین پروژه به سویی () کمک کرد که سریع‌تر توسعه داده شود.
- بعضی شرکت‌ها از بلاکچین استقبال کرد. برای نمونه والمارت و آی‌بی‌ام از بلاکچین برای رصد زنجیره عرضه استفاده کرد.
رویدادهای 2019
در این سال نیز دو رویداد مهم رخ داد:
- تعداد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز اتریوم به 3٬000 رسید و دیفای بزرگترین سهم را داشت.
- پای نتورک اپلیکیشن مبایل خود را که با آن می‌تواند کاربران ارز پای استخراج کند، معرفی کرد.
رویدادهای 2020
در این سال ارزهای دیجیتال چالش‌های ایجاد شده در زمان کرونا را پُشت‌سر گذاشت. یعنی:
- قیمت بیتکوین به 29٬000 دالر رسید که رشد 416 درصد بعد از کوید-19 را نشان می‌دهد
- ال سلوادور بیتکوین را پذیرفت
حل معضل‌های مقیاس‌پذیری و تعامل‌پذیری بلاکچین از 2020 تا 2025
قبل از پرداختن به تلاش‌های مربوط به حل معضل‌های مقیاس‌پذیری و تعامل‌پذیری توسط شبکه‌های جدید؛ معضل سه‌گانه و چهارگانه را مختصر توضیح می‌دهیم.
معضل سه‌گانه بلاکچین، چالش دستیابی همزمان به امنیت، تمرکززدایی و مقیاس‌پذیری است – سه هدفی که اغلب با یکدیگر در تنش هستند.
اما؛ این معضل‌ها مربوط به چالش‌های درونی یک شبکه است.
به همین‌خاطر؛ بعضی‌ها تعامل‌پذیری را نیز برای پذیرش گسترده ارز دیجیتال و ارتباط زنجیره‌ها یا چین‌ها مهم دانسته عبارت معضل چهارگانه را پیشنهاد می‌کند.
که در این صورت؛ معضل چهارگانه عبارت اند از: امنیت، تمرکززدایی، مقیاس‌پذیری، و تعامل‌پذیری است.
گرچند بیتکوین و اتریوم در امنیت و تمرکززدایی کاملاً موفق بوده اند. اما؛ بلاکچین اصلی آنها مقیاس‌پذیر و تعامل‌پذیر نبودند و نیاز به بلاکچین لایه 2 داشتند. و لایه دو پیچیدگی کار را بیش‌تر و بعضی اوقات ریسک را بالا می‌برند.
خُب. برگردیم به اتفاق‌های 2020 تا 2025.
در این دوره بلاکچین‌های جدید معرفی شدند که هر چهار معضل را در بلاکچین اصلی خود حل کردند.
در ادامه این قسمت؛ به مهم‌ترین رویدادهای سال‌های بین 2020 و 2025 می‌پردازیم که تمرکز اصلی روی مقیاس‌پذیری و تعامل‌پذیری بودند.
رویدادهای 2020
- راه‌اندازی شبکه اصلی سولانا: در مارچ/مارس 2020 سولانا بلاکچین پُرقدرت خود را رونمایی کرد که مهم‌ترین نقاط عطف کلیدی آن قرار زیر است.
- اثبات تاریخ (Proof of History) را معرفی کرد
- به 50 هزار تراکنش در یک ثانیه دست یافت
- بیش از 8.3 میلیارد تراکنش را با بیش از 350 نود (Node) اعتبار‌سنج پردازش کرد.
- اولین هکاتون بیش از 1٬000 برنامه‌نویس را جذب کرده و اکوسیستم دیفای و ان‌اف‌تی را رقم زد.
- بحران قانونی تون و تولد دوباره: تلگرام پس از شکایت کمیسیون بورس و اوراق بهاداد آمریکا، توسعه تون را متوقف و وجوه سرمایه‌گذاران را برگرداند. توسعه‌دهندگان متن باز، پروژه را زنده ساخت و در سال 2021 بنام بنیاد تون برند را تغییر داد.
- تابستان دیفای (DeFi Summer): پروتکل‌های دیفای اتریوم مانند یونی‌سوپ رشد کرده و ارزش کُل قفل شده (TVL) را به بیش‌از 100 میلیارد دالر رساند.
رویدادهای 2021
در این سال، دنیای کریپتو با قدرت راه‌کارهای مقیاس‌پذیری را دنبال کردند.
- بنیاد تون (Ton Foundation) کنترل شبکه را در اختیار گرفته و شبکه اصلی یا مین‌نت آن را راه‌اندازی می‌کند.
- اکوسیستم سولانا توسعه پیدا می کند. و قیمت سکه سولانا به 236 دالر می‌رسد که تا اواخر 2024 رکورد باقی می‌ماند. عوامل رشد سولانا در این دوران، رونق بازار ان‌اف‌تی، موفقیت دیفای این شبکه، و تعداد اعتبار‌سنج‌ها به 1000 می‌رسد.
- چین روی استخراج ارزها محدودیت وضع کرده و سبب مهاجرت استخراج کنندگان به ارزهای مانند تون و سولانا که از اثبات سهام کار می‌گیرند می‌شود.
رویدادهای 2022
- تیرا/لونا که مارکت کپ آن به 40 میلیارد دالر می‌رسید سقوط می‌کند. این امر سبب ورشکستی سلسیوس و تری اروز کاپیتال می‌گردد. در نتیجه؛ توجه مردم بیش‌تر به سمت چین‌های که بطور تکنیکی قوی است جذب شد.
- سویی برای بار اول تست‌نت خود را انجام داد.
- اتریوم از اثبات کار به اثبات سهام کوچ کرد.
رویدادهای 2023
- در ماه می، سویی بلاکچین و توکن بومی خود را راه‌اندازی کرد.
- در آمریکا صندوق وجه قابل معامه تایید شد. بعضی از شرکت‌های مالی مانند بلک‌راک و فیدیلیتی ای‌تی‌اف خود را معرفی و راه سرمایه‌گذاری روی کریپتو توسط شرکت‌ها را هموار کرد.
- شبکه اصلی بسته پای نتورک راه‌اندازی شد. اما، ارتباط با بیرون تا 2025 محدود ماند
رویدادهای 2024
- ترامپ تعهد کرد که آمریکا را پایتخت ارز دیجیتال می‌سازد
- سال 2024 سال معروفی میم‌کوین‌ها، مخصوصاً روی بلاکچین سولانا و تون بود. برای نمونه نات‌کوین در همین سال معرفی شد.
رویدادهای 2025
- ترامپ توکن رسمی خود را معرفی کرد. مارکت کپ آن خیلی زود به 15 میلیارد دالر رسید، اما زود حدود 80 درصد سقوط کرد.
- ونوم در یک آزمایش محیط بسته توانست 150٬000 تراکنش را در یک ثانیه پردازش کند.
- تون با وب۳ ادغام گردید
- سولانا به هدف افزایش مقبولیت در مکسیکو سیتی، سینگاپور، بوداپست، و… کنفرانس‌ها برگزار کرد.
