توکنومیکس (Tokenomics) یا اقتصاد توکنی نقش مستقیم در ثبات و ارزش یک ارز دیجیتال دارند.
در مورد بیت‌کوین فکر کنید. آیا قیمت هر سکه آن که اکنون (جولای 2025) بیش از 100 هزار دالر است، صرف بخاطر تقاضا و عرضه است؟
نه خیر!
توکنومیکس تصمیم می‌گیرد که چه مقدار سکه ضرب زده شود، چه کسانی دریافت کند، و اینکه در دراز مدت چگونه ارزش خود را حفظ کند. اگر شما اقتصاد توکنی را نادیده بگیرید، شما با حدس و گمان سرمایه‌گذاری می‌کنید نه آگاهی.
در ادامه این پُست بیان می‌کنیم که توکنومیکس چیست و اینکه چرا مهم است.
توکنومیکس چیست؟
توکنومیکس انگیسی است که برگفته شده از Token و Economics است. توکن به معنای یک دارایی دیجیتالی است که در بلاکچین ثبت است و اکانومیکس به معنای علم اقتصاد است. به همین دلیل، می‌توان توکنومیکس را اقتصاد توکنی معنا کرد.
اقتصاد توکنی، اقتصاد توکن‌ها است. و همه چیز در مورد توکن مانند صدور، توزیع، استفاده و حکومت‌داری آن را تشریح می‌دهد.
یا به زبان ساده‌تر، توکنومیکس مجموعه قوانین و مکانیزمی است که با آن توکن یا توکن‌های یک پروژه عمل کرده و ارزش آن شکل می‌گیرید.
بدون توکنومیکس سنجیده شده، هیچ ارز دیجیتالی قادر به توسعه‌ای موثر نیست. اقتصاد توکنی همان قدر مهم است که نقشه راه و مستندات تکنیکی/فنی آن مهم است.
اجزای توکنومیکس
اقتصاد توکنی یک گزارش است. و این گزارش دارای عرضه توکن، توزیع توکن، کاربرد توکن، و توکن سوزی است.
1. عرضه توکن
عرضه توکن دارای موارد زیر است:
- عرضه کُل (Total Supply) — تعداد کُل توکن ایجاد شده است. برای نمونه، عرضه کُل بیت‌کوین 21 میلیون و عرضه کُل پای کوین و همستر کامبت هر کدام 100 میلیارد است. محدود بودن عرضه توکن کمیابی بوجود آورده و سبب افزایش قیمت هر توکن می‌گردد. همچنان؛ سکه‌ها و توک‌هایی است که دارای محدودیت نیست — مانند استیبل کوین‌ها و اتریوم.
- عرضه در گردش (Circulating Supply) — تعداد توکن‌های که اکنون در بازار قابل معامله است. این رقم به ارزیابی احتمالی افزایش توکن در آینده کمک می‌کند.
2. توزیع توکن
توزیع توکن بیان می‌کند که چه کسانی و به مقدار دریافت می‌کند. در توکنومیکس معمولا از گروه‌های زیر یاد می‌شود:
- تیم و توسعه‌دهندگان (Team & Developers) — اینها یک قسمت از توکن‌ها را به‌خاطر جبران کارهای خود دریافت می‌کند.
- سرمایه گذاران (Investors) — آنها در بدل تامین مالی پروژه یک قسمت از کُل عرضه را دریافت می‌کند.
- اجتماع (Community) — این قسمت مربوط کاربران فعال می‌گردد که معمولا بزرگترین قسمت آن است.
- خزانه (Treasury) — توکن‌هایی است که برای پروژه‌های آینده نگهداری می‌گردد.
3. کاربرد توکن
این قسمت توکنومیکس بیان می‌کند که در توکن‌ها در کدام قسمت صنعت ارز دیجیتال کاربرد دارد. برای نمونه، توکن‌ها می‌تواند برای حق رای و پرداخت برای خدمات استفاده شود. یا اینکه برای استیکینگ استفاده شود تا بتواند اعتبارسنج فعال کند.
به هر میزان که کاربرد یک توکن بیش‌تر باشند، به همان میزان پتانسیل رشد آن بالا می‌رود. برای نمونه، سولانا کاربرد بیش‌تر دارد که قیمت آن از نیم دالر تا سقف 298 دالر هم رسید. و ارزهای میم که کاربرد چندان ندارند، خیلی‌های شان مانند کتس هر روز ارزش خود را از دست می‌دهد.
4. سوزاندن توکن
مکانیزم‌های را مشخص می‌کند که سبب سوزاندن توکن می‌شود. برای نمونه، در بلاکچین اتریوم، اگر یک اعتبار سنج کارهای خلاف قانون انجام دهند، از توکن/سکههای استیک شده او سوزانده می‌شود.
توکن سوزی می‌تواند به اساس نیاز و یا دوره‌ای اتفاق بی‌افتد. به هر حال، سوزاندن توکن سبب کاهش عرضه شده و در افزایش قیمت آن کمک می‌کند.
چرا توکنومیکس مهم است؟
توکنومیکس مستقیم روی قیمت و ثبات یک توکن تاثیر دارند. یک پلان توکنومیکس با طرح خوب، کمک می‌کند که از فروکش و تورم توکن جلوگیری کند.
توکنومیکس برای سرمایه‌گذاران ضروری است. مخصوصا سرمایه‌گذاران در پیش‌فروش و یا عرضه اولیه کوین شرکت می‌کند. با خواندن اقتصاد توکنی آنها دریافت می‌کند که که برنامه‌های پروژه و کاربردهای آن چیست. در ضمن، یک سرمایه‌گذار با خواندن توکنومیکس می‌تواند ریسک‌های مربوط را ارزیابی کند.
به زبان ساده، توسعه و رشد بلندمدت یک پروژه دیجیتالی وابسته به اقتصاد توکنی بالانس آن است.
نتیجه
توکنومیکس فقط ارقام نیست. این یک استراتژی است که اقتصاد توکن‌ها و آینده آن را را تعیین می‌کند.
بنابراین، قبل از سرمایه‌گذاری، همیشه اقتصاد توکنی را مطالعه کنید. این به شما کمک می‌کند که امکانات پروژه را بیش‌تر شناخته و مزایا و مخاطرات آن را بهتر ارزیابی کنید.
 یا اقتصاد توکنی چیست؟ و چرا مهم است؟){kind=link}