صرافی متمرکز (Centralized Exchange = CEX) به صرافی ارز دیجیتال می‌گویند که دارای مدیریت مرکزی دارایی های شما است.
صرافی ارز دیجیتال چیست؟ صرافی ارز دیجیتال بازار آنلاینی است که شما قادر به خرید و فروش ارزهای دیجیتال یا ارزرمز می‌سازد.
صرافی متمرکز برای افراد مبتدی لازم است، چون استفاده آن ساده، ارزان و در عین زمان اگر صرافی خوب انتخاب کنند، امن‌تر از گوشی/موبایل فرد مبتدی است.
نوع دیگری صرافی ارز دیجیتال، صرافی غیر متمرکز است که ما در این پُست آن را توضیح نمی‌دهیم.
یادداشت: در این پُست تمامی موارد که شما در برنامه صرافی متمرکز می‌بینید ذکر نمی‌شود. به همین دلیل، باید مقالات دیگر مارا نیز بخوانید. بعضی از عبارت‌ها است که نیاز به نوشته جداگانه دارند.
صرافی متمرکز چگونه کار می‌کند؟
شما برای شروع معامله در صرافی متمرکز (مثلاً بایننس)، بار اول حساب می‌سازید. برای اینکه شما از این صرافی سو استفاده نکنید، برای نمونه پول شویی نکنید، بایدهویت خود را تایید کنید. تایید هویت با شناسنامه/تذکره و پاسپورت انجام می‌شود. در جریان تایید هویت شما باید فورم که معلومات شخصی شما است پُر می‌کنید، از سند هویتی خود عکس می‌گیرید و یک سلفی هم می‌فرستید.
صرافی‌ها مشتری از هر کشور نمی‌پذیرد. قبل از شروع حساب مطمئن شوید که صرافی که قصد حساب در آن دارید، از کشوری که در آن زندگی می‌کنید، مشتری می‌پذیرد.
پس از تایید هویت، باید ارز واریز و یا خرید کنید.
برای واریز کردن (Deposit) به شما آدرس داده می‌شود که باید آن را در جریان واریز وارد کنید. در هنگام واریز کردن، مطمئن شوید که آدرس اشتباه را انتخاب نکنید. اگر این کار را کردید ارزهای شما قابل برگشت نبوده و شما تمام آن را برای همیشه از دست می‌دهید.
پس از واریز کردن یا خرید ارز، شما قادر به معامله آن هستید.
ویژگی‌های صرافی متمرکز
برای تفکیک یک صرافی متمرکز از صرافی غیر متمرکز یا والت، ویژگی‌های که آن را متمایز می‌سازد برای شما بیان می‌کنیم.
۱. توسط یک نهاد واحد اداره می‌شود
دلیل پسوند متمرکز در این نوع صرافی، مدیریت او توسط نهاد واحد است.
یک نهاد واحد سبب می‌شود که تصمیمات زود گرفته شده، تغییرات زود آورده شود و ارائه خدمات نیز موثرتر باشند.
به دلایل ذکر شده، یک صرافی متمرکز می‌تواند خدمات مشتریان داشته باشند، حساب‌ها ساده‌تر مدیریت شوند و امکان خرید با پول فیات (مثلا دالر/دلار، یورو) محیا گردد.
به خاطر ساده سازی معاملات در بازار ارز، صرافی‌ها توانسته اند:
- ارزهای دیجیتال را به افراد بیشتر معرفی کنند
- حجم معاملات را بیشتر سازند
- نقدینگی ارزهای دیجیتال را بالا ببرند؛ و
- سرعت معامله هم بیشتر شوند.
ویژگی اداری آن توسط یک نهاد مستقل سبب نگرانی ها هم شده است. برای نمونه اگر توسط هکران هک شوند، شما نیز در امان نیستید. یا اینکه، اگر از ارزهای شما سو استفاده کنند، این توان را دارند چرا که دارایی شما را صرافی مدیریت می‌کند.
۲. صرافی متمرکز حضانت ارزهای شما را در اختیار دارند
اگر شما ارز در کیف پولی (Wallet) داشته باشید، کلید خصوصی و واژگان عبوری آن در اختیار شما است. این فقط شما هستید که میتوانید به ارزهای خود دسترسی داشته باشید.
اما در صرافی متمرکز اینگونه نیست.
شما ارزهای خود را با واریز کردن (Deposit) در اختیار صرافی قرار می‌دهید. سپس برای شما یک نام کاربری و رمز می‌دهد که معامله کنید، واریز و برداشت کنید.
معمولا، صرافی به روش‌های متفاوت مانند استفاده از امنیت دو عاملی، استفاده از والت سرد (Cold Wallet) از ارزهای شما محافظت می‌کند. اما مشکل در اینجا است که صرافی می تواند از دسترسی شما هر لحظه که خواسته باشند، خارج کنند.
باید در انتخاب صرافی خود محتاط باشید. صرافی‌های که پیشینه خوب دارند و از دارایی شما سو استفاده نمی‌کند انتخاب کنید.
۳. احراز هویت الزامی است
احراز هویت به تایید هویت و ک وای سی (KYC) هم معروف است.
صرافی‌های متمرکز تابع قوانین کشورهای است که خدمات ارائه می‌کن. و همین خاطر برای جلوگیری از پول شویی و دیگر موارد خواستار تایید هویت مشتریان خود می‌شوند.
مشکل کجا است؟
یکی از ویژگی‌های ارز دیجیتال که همه دوست دارند گمنامی و حریم خصوصی است. وقتی هویت شما تایید شد، معلومات خصوصی شما در دسترس صرافی و در بعضی موارد در دسترس دولت‌ها قرار می‌گیرد.
پس اگر دوست دارید هویت شما نامعلوم بماند، از صرافی غیر متمرکز استفاده کنید، نه متمرکز آن.
مثال‌ها صرافی متمرکز
مشهورترین صرافی ها که به اساس حجم معاملات رده بندی به قرار زیر است
- بایننس
- بایبیت
- کوین‌بیس
- او ک ایکس
- آپ‌بیت
- بیت‌گیت
- میکس‌سی
آیا به صرافی متمرکز نیاز دارید؟
جواب هم اری است و هم نه.
بستگی به مهارت، تعداد معاملات و حساسیت حریم خصوصی شما است.
اگر تعداد معاملات شما کم است، از دنیای ارز دیجیتال به اندازه‌ای کافی آگاه هستید، شما احتمالا به صرافی متمرکز نیاز ندارید.
اما اگر مبتدی هستید، هر روز معامله می‌کنید (تریدر هستید)، از امنیت سایبری خیلی آگاه نیستید، هزینه کم می‌خواهید بپردازید، شما به صرافی متمرکز نیاز دارد.
علاوه از این‌ها، صرافی متمرکز خرید و فروش ارز با پول‌های ملی هم دارند. اگر شما با یورو مثلا معامله می‌کنید و بار اول است که وارد ارز دیجیتال می‌شوید باید در صرافی متمرکز حساب باز کنید.
مزایای صرافی متمرکز
صرافی‌های متمرکز به دلیل پیروی از قوانین و تیم مدیریتی متخصص دارای مزایای زیر است
۱. معاملات سریع
در این نوع صرافی معاملات فوری است. به همین دلیل در بین معامله‌گران شهرت پیدا کرده است.
۲. مدیریت ارزها
صرافی‌های متمرکز کنترل ارزهای واریز شده را در اختیار داشته و از آن محافظت می‌کند.
این ویژگی برای افراد مبتدی لازمی است، چرا که آنها به اندازه کافی تجربه نداشته و شانس کلاهبرداری کمتر است.
اما، برای افراد حرفه‌ای این ویژگی خیلی جذاب نیست.
۳. استفاده آسان
برخلاف صرافی‌های غیر متمرکز استفاده از صرافی متمرکز خیلی آسان است. همه چیز آسان و روشن و مهمتر از همه، تمامی صرافی‌های متمرکز خدمات مشتریان دارند.
معایب صرافی متمرکز
هیچ چیزی در این دنیا کامل نیست.
به همین دلیل صرافی‌های متمرکز نیز دارای معایب است.
۱. حریم خصوصی
پس از ایجاد حساب در صرافی متمرکز شما هویت خود را با سند دولتی و چهره خود تایید می‌کنید.
پس از آن هر معامله و برداشتی که انجام دهید، ذخیره می‌گردد.
در این صورت، دولت‌ها و صرافی شما اطلاعات مالی شما را تا اندازه ای در اختیار دارند که ممکن شما ترجیح دهید که آن ها بی‌خبر باشند. در صرافی غیر متمرکز برعکس آن صدق می‌کند. کسی از هویت شما آگاه نمی‌شود.
۲. خطر ورشکستگی صرافی
خطر ورشکستگی صرافی همیشه وجود دارند. ورشکستگی (FTX) نمونه بارز آن است.
در صورت ورشکستگی دارایی شما حد اقل یک مقدار آن ناپدید خواهد شد. در ضمن، معلوم نیست که طی مراحل قانونی آن چه قدر زمان می‌برند.
۳. انتخاب کمتر
صرافی‌های متمرکز پس از بررسی انتخاب می‌کند که کدام ارزها را لیست و کدام‌ها را از لیست خارج (Delist) کند.
این ویژگی تعداد ارزهای قابل معامله را برای شما کمتر می‌سازد. اگر شما علاقه به سرمایه‌گذاری روی ارزهای جدید دارید، صرافی متمرکز گزینه مناسب نیست.
۴. خطر هک
هکرها علاقه شدید به ارزرمز دارند.
چرا؟
چون هویت آنها نامعلوم باقی می‌ماند.
دزدی ارز دیجیتال دایمی است. تقریبا ناممکن است که دزدان پیدا شوند.
مهمتر از همه، هکرها علاقه شدید به هک کردن صرافی‌ها دارند، چون ذخیره ارزی آنها زیاد است.
هک شدن بایبیت جدیدترین حادثه‌ای است که هکرها توانست نزدیک به ۱.۵ ملیارد دالر/دلار بردارند.
۴. مشکلات قوانین
صرافی‌های متمرکز تابع قوانین است.
به همین دلیل ممکن عملیات آن در بعضی جاها متوقف یا در حالت معلق قرار گیرند.
توقف یا حالت تعلیق برای تاجران (تریدر) مشکلاتی بوجود می‌آورند.
۵. شفافیت کمتر در بعضی صرافی‌ها
صرافی‌های بزرگ مانند بایننس از شفافیت بیشتر برخوردار است.
برای نمونه شما میتوانید بررسی کنید که دارایی های تحت کنترل بایننس چه اندازه است.
اما تمام صرافی‌ها اینگونه نیست.
بعضی صرافی‌ها با استفاده از ارز شما ممکن معامله کند که خطر زیان را دارند. صرافی (FTX) نمونه آن است که با استفاده ارز واریز‌های مشتریان خود معامله و زیان کردند و بالاخره بسته شدند.
