ارز دیجیتال چیست؟ یک راهنمای خلاصه برای مبتدی ها

ارز دیجیتال چیست؟

به ارز دیجیتال، ارزرمز، رمزارز، پول اینترنی، پول دیجیتالی و پول الکترونیکی نیز می‌گوید.

ارز دیجیتال پول الکترونیکی غیر متمرکز (Decentralized) است که با تکنالوژی رمزنگاری (Encryption) و بلاکچین (Blockchain) کار می‌کند.

غیر متمرکز به این معنا که هیچ نهادی، کشوری و یا فردی کنترل کامل روی آن نداشته و قدرت تصمیم گیری در سرتاسر دنیا پخش می‌باشد. تکنالوژی رمزنگاری سبب تبدیل اطلاعات به کُدهای رمزگذاری شده بگونه‌ای می‌شود که فقط دریافت کننده می‌تواند کُدها را باز کند. و بلاکچین نگهداری و توزیع اطلاعات تراکنش ها در دفتر عمومی در سرتاسر شبکه را طوری مهیا می‌سازد که کنترل محتوا را فقط دارنده آن در اختیار داشته باشند.

اگر رمزنگاری یا بلاکچین را درک نکردید، نگران نباشید. در ادامه این پُست همه‌ای عبارت ها به زبان ساده شرح داده می‌شود. فعلا فقط خواندن را ادامه دهید.

شما به احتمال قوی بیتکوین، ایتریم و تتر را شنیده اید. اما امروز بیش از نُه هزار (9000) رمزارز در گردش وجود دارد و روزانه به آن اضافه می‌شود. به اضافه آن، ارزهای دیجیتال به چند دسته تقسیم می‌شود. در ادامه این پٌست به انواع ارز دیجیتال نیز می‌پردازیم.

یادداشت: ارزهای دیجیتالی مانند تیتر (USDT) مدیریت آن متمرکز است. در آینده نزدیک به احتمال قوی ارز دیجیتال بانک مرکزی (Central Bank Digital Currency = CBDC) نیز معرفی می‌شود که مدیریت آن در اختیار بانک مرکزی است. اما در این نوشته هدف ما ارزهای دیجیتالی غیر متمرکز مانند بیتکوین و لایت کوین است.

ارز دیجیتال چگونه کار می‌کند؟

ارز دیجیتال یک وسیله مبادله‌ای غیر متمرکز، رمزنگاری شده و روی بلاکچین است.

بیتکوین اولین ارز دیجیتال بود که توسط فرد ناشناخته شده معروف به ساتوشی ناکاموتو در 2008 معرفی شد. تا هنوز کسی از هویت او دقیق نمی داند. ساتوشی می‌تواند یک فرد و یا یک گروه باشند.

پول‌های فیات مانند افغانی، تومان و یوور که توسط بانک‌های مرکزی حوزه اقتصادی مربوط اداره می‌گردد. اما برای ارز دیجیتال کدام مرکز تصمیم گیری وجود ندارد. قدرت تصمیم گیری توسط انترنت میان کاربران ارزرمز در سرتاسر دنیا پخش می‌باشد. قوانین انتقال، عرضه و نگهداری آن از ابتدا نوشته شده و تا آخر پابرجا است.

شما می‌توانید ارز دیجیتال را از اینترنت و یا روبرو از فروشنده با استفاده از موبایل یا کمپیوتر خود خریداری کرده و آن را مصرف و یا نگهدارید.

خرید و نگهداری ارز دیجیتال خطر (ریسک) بالقوه دارد. شما باید قبل از خرید یک ارز تحقیق کرده باشید. تصمیم آخری را باید خود شما بگیرید، کسی مسئول باخت یا بُرد شما نیست.

بلاکچین (Blockchain) چیست؟

بلاکچین دفتر کُلِ توزیع شده در یک شبکه است که تراکنش‌ها (ارسال ارز) ‌را با کُد (رمز) ثبت می‌کند.

در عمل شبیه کتاب لیست حواله یک صراف است که در هزاران کمپیوتر در سرتاسر دنیا پخش است. هر ورق آن شبیه یک بلاک (‌Block) و هر ورق (بلاک) با ورق بعدی با یک کُد رمزدار (Chain) وصل است. مجموعه ای از ورق‌ها (بلاک ها) مانند بلاکچین است.

هر دارنده ارز دیجیتال یک کاپی از این بلاکچین را با خود دارد تا یک ریکورد (لیست ثبت‌) تراکنش یکپارچه ایجاد کند. هر تراکنش جدید که انجام می‌شود تمامی کاپی همزمان با اطلاعات جدید بروز می‌شود تا تمام ریکوردها را شبیه و دقیق نگهداشته شود.

برای جلوگیری از تقلب، هر تراکنش با استفاده از تکنیک اعتبارسنجی مانند مانند اثبات کار و اثبات سهام بررسی می شود.

اثبات کار پروسه کار تایید تراکنش در یک بلاکچین است که یک اولین کمپیوتر یک بلاک را تایید، بسته و یک بلاک جدید را باز می‌کند. در این تکنیک کمپیوترها باهم در تایید تراکنش ها رقابت کرده و قدرتمندان بیشترین سهم تایید و پاداش را بدست می‌آورد.

در تکنیک اثبات سهام، سهم تایید تراکنش به اساس مقدار استیک (شبیه سپرده بانکی است) است. استیک مقدار ارز دیجیتال است که دارنده آن برای مدت تعیین شده قفل کرده است. در این روش تایید کننده تراکنش، هزینه انتقال و سود سپرده را کمایی می‌کند.

رمزنگاری (Encryption) چیست؟

رمزنگاری یا رمزگذاری فرایند/پروسه فنی تبدیل متن به متن رمزی (Ciphertext) و بازگرداندن مجدد داده‌ها و سیستم‌های ایمن گفته‌ می‌شود که دسترسی افراد غیر مجاز را به اطلاعات رمزگذاری شده (Encrypted) دشوار می‌کند.

رمز نگاری دو نوع اند: متقارن و غیر متقارن.

در رمزنگاری متقارن برای رمزگزاری (Encryption) و رمزگشایی (Decryption) از یک کلید استفاده می‌کند.

اما در رمزنگاری غیر متقارن، کلید عمومی و خصوصی دارد که برای رمزگذاری و رمزگشایی استفاده می‌کند. کلید عمومی آدرسی است که ارسال کننده به آن ارز دیجیتال می‌فرستند. در طرف دیگر، دریافت کننده ارز، کلید خصوصی که جفت شده با کلید عمومی است، نیاز دارند تا رمزگشایی کرده و ثابت کند که دارند اصلی هستند.

در دنیای ارز دیجیتال از رمزگذاری غیر متقارن استفاده می کند.

چگونه و در کجا ارز دیجیتال ذخیره می‌شود؟

برای نگهداری ارز دیجیتال شما نیاز به والت (کیف پولی) دارید.

کیف پولی بطور عموم به دو قسم تقسیم می‌شود: والت حضانتی (Custodial Wallet) و غیر حضانتی (Non-custodial Wallet).

کیف پول حضانتی مانند صرافی ها است که شما اختیار نگهداری و مدیریت ارزهای خود به آنها می‌دهید. در این نوع کیف پولی، در واقع شما کلید‌ خصوصی خود را در اختیار آنها قرار می‌دهید. اگر شما تجارت (معامله روزانه) ارزرمز کنید، نیاز به این نوع والت دارید.

کیف پول غیر حضانتی در اختیار شما است. شما مسئول ایجاد، نگهداری و مدیریت آن ها هستید. نمونه آن ترست والت و او ک ایکس والت است. در کیف پول غیر حضانتی شما واژه های عبوری دارید که از کلید خصوصی محافظت کرده و اجازه دسترسی به کاربران غیر مجاز نمی‌دهد. اگر شما واژه های عبوری خود را حفظ کنید، ارز دیجیتال خود را در مغز تان و اگر روی کاغذ بنویسید می‌توان گفت که روی کاغذ ذخیره کرده اید. تا زمانی که واژه های عبوری را در اختیار دارید، ارزها را هم در اختیار دارید.

چطوری ارز دیجیتال خریداری کنیم؟

خرید ارز دیجیتال آسان است. شما هم اینترنتی و هم روبرو با فروشنده می‌توانید خرید کنید.

در افغانستان خرید ارزرمز کمی سخت است. نظام حاکم در افغانستان خرید و فروش آن  را منع کرده است. برای خرید باید فروشنده قابل اعتماد را پیدا کرده و پول نقد بپردازید. اگر آنلاین خرید می‌کنید باید از صرافی به روش همتبا به همتا (P2P) خرید کنید. در این روش صرافی نقش محافظ را بازی می‌کند. صرافی بایننس اجازه خرید با کارت را می‌دهد، اما خطر این وجود دارد که بانک های افغانستان معلومات تراکنش‌های شما را به بانک مرکزی تحویل دهند.

در ایران بیت ۲۴ بهترین مکانی است که شما می‌توانید ارز دیجیتال خریداری کنید. این صرافی به شما اجازه می‌دهد که با تومان انواع ارز دیجیتال خرید و فروش کنید.

چگونه ارز دیجیتال استخراج کنیم؟

استخراج ارز دیجیتال آزاد سازی ارزهای جدید به بازار از طریق اثبات کار و یا اثبات سهام است.

شما برای استخراج ارزهای مشهور مانند بیتکوین و ایتریم نیازمند سرمایه و دانش تکنالوژی هستید.

 مخصوصا برای استخراج بیتکوین شما سرمایه حد اقل هزاران دالر/دلار تا میلیونها دالر هستید چون سیستم اثبات کار سبب می‌شود که استخراج کنندگان سرمایه‌گذرای هنگفت کرده و رقابت را سخت سازد.

در مقابل، استخراج ارز ایتریم از طریق اثبات سهام کار می‌کند. برای استخراج ایتریم شما نیازمند سرمایه برای استیک (قفل) و مقداری سرمایه برای خرید کمپیوتر دارید. شروع قیمت استخراج کننده ایتر از هزار دالر/دلار به بالا است.

روش دیگری استخراج ارزهای دیجیتال استخر سازی است. این روش کمپوترهای شخصی و حتی گوشی/موبایل های زیادی را باهم یکجا کرده و استخر می‌سازد تا قدرت آن بالا برود. این روش فعلا پسندیده نیست و جوابگو هم نبوده است.

استخراج ارزهای میم که در تلگرام استخراج می‌شود چه؟

ارزهای که شما در تلگرام می‌توانید استخراج کنید، اکثریت آنها میم هست. اما در بین آنها مانند تایم کوین ارزهای وجود دارد که میم نیست. تیم مرکزی این ارزها برای بازاریابی و جا باز کردن در بازار ارزرمز رو به تلگرام می‌آورند. اینها از خود بلاکچین نداشته و روی بلاکچین سولانا و تُن وارد بازار می‌شود. از این طریق خیلی سریع در بین مشتاقان ارز معروف شده و ممکن مورد قبول هم واقع شود. پس از لیست شدن در صرافی‌ها قیمت آن خیلی پایین می‌باشد. ممکن چند صد هزار آن فقط یک دالر شوند.

استخراج ارزهای که از خود برنامه (اپلیکیشن) دارد چه؟

بعضی ارزها در این اواخر از طریق برنامه مخصوص وارد بازار می‌شود. معروف ترین آن ها پای نتورک و استار نتورک است. برعکس ارزهای تلگرامی اکثریت این ها میم نبوده و قرار است از خود بلاکچین داشته باشند. این نوع ارزها معمولا سال‌ها طول می‌کشد تا وارد بازار شوند. اگر استخراج کننده هستید، باید حوصله کافی داشته باشید.

صرافی ارز دیجیتال چیست؟

صرافی ارز دیجیتال بازار مکان خرید و فروش ارزرمزها است.

به زبان ساده صرافی ارز دیجیتال جایی است که در آن معامله گران ارزهای دیجیتال تجارت می‌کند.

صرافی‌های ارز دیجیتال آنلاین هست. نرم افزار نمودار در اختیار شما قرار می‌دهد تا بتوانید قیمت های بروز را دیده و تحلیل کنید.

انواع ارزهای دیجیتال

بار اول فقط بیتکوین بود. ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) در مورد بانک‌ها و بانک مرکزی بدبین بود. او بیتکوین را معرفی کرد تا افراد بدون واسطه بانکی و کنترل دولتی بتواند پول ارسال و دریافت کند.

اما پس از بیتکوین متخصصان بلاکچین با دید ظرفیت بالقوه این تکنالوژی ارزهای الکترونیکی جدید با ویژگی‌های متفاوت معرفی کرد.

انواع ارزهای دیجیتال عبارت اند از:

• سکه (Coin): سکه یا کوین هر ارز دیجیتالی است که از خود بلاکچین داشته باشند. نمونه مشهور آن بیتکوین، ایتریم و در آینده شاید نزدیک پای یکی از مشهورترین سکه یا کوین گردد.
• سکه های بدیل (Altcoins): به زبان ساده، بجز بیتکوین همه سکه ها و توکن ها سکه های بدیل (Altcoins) است.
• توکن (Token): ارز دیجیتالی است که از خود بلاکچین مستقل نداشته و روی بلاکچین ارز دیگر عرضه شده باشد. مشهورترین توکن‌ها پپه و شیبا است که روی بلاکچین ایتریم است.
• توکن‌های کاربردی (Utility Tokens): به توکن‌های می‌گوید که به هدف خاص ساخته شده باشد. نمونه آن ایتریم گس توکن است که برای پرداخت هزینه انتقال در بلاکچین پروژه ایتریم استفاده می‌شود.
• میم کوین (Memecoin): توکن‌هایی‌است که به هدف شوخی ساخته شده، عرضه آن خیلی زیاد و قیمت آن خیلی پایین است. پپه و شیبا نمونه‌های از میم کوین است. ناتکوین تلگرام نمونه دیگری است روی بلاکچین تُن عرضه می‌شود.