طلوع جدید برای امور مالی از راه رسیده است—و این طلوع سریع‌تر، عادلانه‌تر و فراگیرتر از همیشه است. ارز دیجیتال بانک مرکزی (Central Bank Digital Currency—CBDC) دنیایی را ایجاد می‌کنند که در آن:
- پرداخت‌ها به سرعت ارسال پیام در اینترنت انجام می‌شود؛
- ارسال و دریافت پول فیات بدون نیاز به بانک بوده، و
- تجارت بین‌المللی بدون هیچ مشکلی انجام می‌شود.
این یک ارتقای مالی نیست—بلکه جهشی به سوی توامندسازی و اقتصادی میلیارها نفر است.
از ارسال پول (حواله) گرفته تا کاهش نابرابری، ارز دیجتیال بانک مرکزی به نفع همه—افراد، شرکت‌ها و دولت‌ها است. همانطور که ارزهای دیجیتال شکاف‌ها را پر می‌کنند، یک چیز واضع است: ارز دیجتیال بانک مرکزی کاهش نوسانات را اضافه می‌کند.
ارز دیجتیال بانک مرکزی چیست؟
ارز دیجیتال یک بانک مرکزی شکل دیجیتالی پول ملی آن کشور است که توسط بانک مرکزی صادر و مدیریت می‌گردد.
برعکس بیت‌کوین و دیگر آلت کوین‌ها (به استنثای استیبل کوین‌ها)، ارز دیجتیال بانک مرکزی دارای مدیریت متمرکز است. یعنی بانک مرکزی عرضه آن را در اختیار داشته و ارزش آن را به پول نقد کاغذی و سپرده‌های بانکی حفظ می‌کند.
تفاوت‌های ارز دیجیتال بانک مرکزی با دیگر ارزرمزها
ارزرمز بانک مرکزی با دیگر ارزهای دیجیتالی باهم تفاوت دارند. در این پُست آن را با بیت‌کوین مقایسه می‌کنیم که بعضی از آن‌ها قرار زیر است:
- تمرکز مدیریت: مدیریت عرضه و تقاضای بیت‌کوین مطابق به الگوریتم‌های پیش‌ساخته شده مشخص است و کنترل آن در اختیار فرد یا نهاد خاص نیست. اما، مدریت ارز دیجیتال بانک مرکزی مانند، صدور، ارزش، عرضه و تا حدی تقاضا در اختیار بانک مرکزی است.
- ارزش‌ها از نگاه قانون: ارزش بیت‌کوین را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند. به همین دلیل نوسانات آن بیشتر است. اما؛ ارزش دیجیتالی و کاغذی پول بانک مرکزی برابر است.
- بلاکچین: بیت‌کوین از بلاکچین به عنوان زیر بنای خود استفاده می‌کند. اما؛ ارز دیجتیال بانک مرکزی ممکن است که از بلاکچین و یا از دیتابیس سنتی استفاده کند.
- حریم خصوصی: استفاده از بیت‌کوین حریم خصوصی شما در اختیار شما است. اما بانک مرکزی می تواند راحت‌تر ردیابی و یا اطلاعات در مورد تراکنش‌ها و دارندگان آن جمع‌آوری کند.
تفاوت ارز دیجیتال بانک مرکزی با استیبل کوین
گرچند از نگاه کابردی باهم مشابه هستند، اما ارز دیجیتال بانک مرکزی با استیبل کوین‌ها تفاوت‌های دارند که عبارت اند از:
- ارز الکترونیکی بانک مرکزی توسط بانک مرکزی صادر و مدیریت می‌شود در حالیکه یک شرکت خصوصی استیبل کوین را صادر مو مدیریت می‌کند.
- پشتوانه استیبل کوین پول ملی کشور مربوط در بانک، اوراق خزانه آن کشور و یا الگوریتم می‌باشد. اما پشتوانه ارز دیجتیال بانک مرکزی اعتماد به اقتصاد و مدیریت بانک مرکزی بوده و ارزش آن برابر با پول کاغذی یا بانکی آن می‌باشد.
- استیبل کوین‌ها روی بلاکچین ارزهای دیگر مانند سولانا و ترون عرضه می‌شود. در حالیکه ارز بانک مرکزی ممکن که روی بلاکچین مخصوص و تاییدکنندگان تراکنش با تایید بانک مرکزی فعالیت کند.
مثال‌های ارز دیجتیال بانک مرکزی
اکثر کشورها که دسترسی آسان به سیستم مالی جهان دارند، در معرفی نسخه دیجیتالی پول ملی خود مردد هستند. برای مثال، دونالد ترامپ کاملا مخالف آن است. یا جاپان/ژاپن که به تمام خدمات مالی روز دنیا بدون محدودیت دسترسی دارند، خبری از آنجا در مورد ین دیجتیالی به گوش نمی‌رسد.
اما کشورهایی وجود دارند که به خاطر کاهش ریسک و پوشش خدمات مالی نسخه‌های دیجتیال پول خود را معرفی کرده است و یا در حال آزمایش هستند.
چین
پول ملی چین بنام یوآن است. و پول دیجیتیالی بانک مرکزی آن بنام یوآن دیجیتالی است که آزمایش آن در 2020 آغاز شده است.
یوآن دیجیتالی بطور کامل در سرتاسر چین یا دنیا قابل دسترس نیست. فعلا فقط در چند شهر چین برای آزمایش عرضه شده است.
نکته جالب اینجاست که یوآن دیجیتالی برای تراکنش نیاز به اینترنت ندارند. این یکی برعکس ارزهای دیگر است که باید به اینترنت وصل باشید.
باهاما
پول ملی باهاما، دالر/دلار باهامایی است.
اما برای نسخه دیجتیالی دالر سند باهاما (The Bahamas’ Sand Dollar) انتخاب کرده و اولین ارز دیجیتال بانک مرکزی در دنیا است که بطور کامل در 2020 راه‌اندازی شده است.
این ارز توسط کیف پول موبایل یا کارت فزیکی کار کرده و افراد که احراز هویت نکرده است تا سقف 500 دالر می‌تواند نگهداری کند. تراکنش‌ها سریع، بدون هزینه، و روی بلاکچین عرضه شده است تا قابل رصد باشند.
هدف از معرفی سند دالر، کاهش وابستگی به پول نقدی و دسترسی به نقاط دور باهاما است که به بانک دسترسی ندارند.
نایجریا
پول ملی نایجریا نایرا (Nair) نام دارد. و پول دیجیتالی آن نایرای الکترونیکی (eNaira) است.
هدف از نایرای الکترونیکی پوشش مالی شهروندان نایجریا است که حدود 36 درصد آن‌ها دسترسی به خدمات بانکی ندارد. در ضمن، نایرای الکترونیکی می‌تواند هزینه حواله و اقتصاد غیر رسمی را نیز رسمی بخشند.
منطقه یورو و دالر
منطقه یورو و ایالات متحده در حال بررسی است. تا هنوز بطور رسمی معلوم نیست که چه وقت و اینکه آیا بطور رسمی معرفی می‌شوند یا نه.
مزایای ارز دیجتیال بانک مرکزی
مزیت‌های ارز دیجیتال بانک مرکزی مخصوصا برای کشورهای تحریم شده زیاد است. برای نمونه تجارت را با کشورهای دیگر آسان و با هزینه پایین انجام می‌شود.
اما موارد زیر مزایای آن نسبت به پول کاغذی یا بانکی را نشان می‌دهد.
- هزینه پایین: هزینه تراکنش ارزهای دیجیتال خیلی کمتر—در مواردی 100 مرتبه کمتر است. برای نمونه اگر شما از طریق شبکه ویسترن یونین پول ارسال کنید، اگر مبلغ آن حدود 100 دالر/دلار باشند، باید بیش از 10 درصد کمیسیون پرداخت کنید. یا اگر از طریق سویفت پول بفرستید، هزینه انتقال پول شما 15 دالر و به علاوه فیصدی مشخص است.
- سریع: انتقال ارز دیجیتال می‌تواند در کمتر از نیم دقیقه باشند. برای نمونه بطور متوسط فقط 15 ثانیه طول می‌کشند تا تراکنش شما در بلاکچین تُن تایید شوند. نمونه دیگر بلاکچین سریع سولانا و وینوم است که می‌تواند در از 15 ثانیه نیز تراکنش تایید شوند. ارز دیجیتال بانک مرکزی نیز می‌تواند سریع طراحی شوند.
- پوشش خدمات پولی: همه دسترسی به خدمات بانکی ندارند. و همه علاقه نیز ندارند که در بانک رفته و با پذیرش شرایط آن خدمات پولی دریافت کند. اما ارز دیجتیال بانک مرکزی می‌تواند سریع شهروندان را پوشش دهند.
- عدم وابستگی به پول کاغذی: نگهداری پول کاغذی سخت و برای دولت هزینه‌بر است. با معرفی نسخه دیجیتالی پول ملی، دولت می‌تواند از وابستگی به پول کاغذی بکاهد.
- وسیله قوی‌تر سیاست پولی: جریان پول را می‌تواند بانک مرکزی آنی بررسی کرده و تصمیم با کیفیت‌تر بگیرند.
نگرانی‌های ارز دیجیتال بانک مرکزی
ارزهای دیجیتال بانک مرکزی در حال تکامل است و که کشورهای زیادی در حال تحقیق و آزمایش آن به مقیاس بالا است.
و معرفی آن می‌تواند نگرانی‌های زیر را به همراه داشته باشند:
- حریم خصوصی: تمام تراکنش شما با استفاده از پول ملی نسخه دیجتیالی آن می‌تواند توسط دولت رصد گردد. برای نمونه خرید کاندوم شما حتا می‌تواند توسط دولت رصد گردد. به زبان ساده، دولت می‌تواند هر تراکنش شما را نظارت کند.
- تهدید‌های امنیت سایبری: تمام ارزهای دیجیتالی بانک مرکزی روی بلاکچین انجام نمی‌شود و یا اینکه توسط بلاکچین بسته مدیریت می‌گردد. بسته بودن آن می‌تواند هدف برای هکرها باشند.
