اگر شما بیت‌کوین را شنیده باشید، به احتمال قوی اتریوم—دومین بزرگترین ارز دیجیتال از نگاه مارکت کپ را هم شنیده اید.
اتریوم تنها یک پول الکترونیکی نیست، بلکه یک ابرکمپیوتری است که به برنامه‌ها، بازی‌ها، و حتا سیستم جدید مالی را می‌توان بالای آن راه‌اندازی کرد.
پس چگونه کار می‌کند و چرا مهم است؟ در این پُست در مورد آن به زبان ساده می‌پردازیم.
اتریوم چیست؟
شبکه اتریوم در سال 2014 توسط یک برنامه‌نویس روسی-کانادایی بنام ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) معرفی شد.
اتریوم یک پلتفورم غیر متمرکز بوده که توسط بلاکچین کار می‌کند. ارز دیجتیالی این بلاکچین نیز اتریوم (Ehereum) نام دارد. پس از بیت‌کوین از نگاه مارکت کپ یا ارزش بازاری، اتریوم با ارزش‌ترین ارز دیجیتال دنیا به ارزش 220 ملیار دالر (می 2025) است.
برعکس بیت‌کوین، که صرف برای ارسال ارز دیجیتال استفاده می‌شود، اتریوم یک پلتفورم است که توانایی انواع برنامه‌ها و خدمات مانند نمونه‌های زیر را دارند:
- خدمات مالی مانند دیفای
- عرضه اثرات هنری دیجیتالی
- بازی‌های آنلاین
- امکان معرفی یک ارز دیگر مانند استیبل کوین‌ها و ارزهای میم
تفاوت اتریوم با بیت‌کوین چیست؟
هر دو این بلاکچین قابلیت ارسال پول دیجیتالی را دارند.
اما؛ اتریوم کاربرد خیلی وسیع‌تر را دارند.
خُب. بیایید باهم تفاوت‌های اتریوم و بیت‌کوین را بیشتر بررسی کنیم.
1. مبدا و اهداف
بیت‌کوین در سال 2009 توسط ساتوشی ناکامتو با هدف اصلی گزینه بدیل پول فیات معرفی شد. بیت‌کوین به عنوان یک پول غیرمتمرکز بدور از کنترل و دخالت دولت و مقاوم در مقابل تورم معرفی شده است. هدف اصلی آن بازی کردن نقش پول بود—که همان وسیله مبادله، وسیله حفظ ارزش، و تا جایی واحدی برای اندازه گیری ارزش است.
اما اتریوم؛ پنج سال بعد از بیت‌کوین در سال 2014 با دورنمای بیشتر معرفی شد. کاربرد اتریوم بیشتر از ارسال و دریافت ارز دیجتیال است. اتریوم به عنوان یک پلتفورم غیرمتمرکز طراحی شده که توسعه‌دهندگان بتواند روی بلاکچین آن برنامه‌های غیر متمرکز (Decentralized App – DApps) را بدون اداره مرکزی راه‌اندازی کند.
2. قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز
گرچند بیت‌کوین یک شکلِ از قرارداد هوشمند را عرضه می‌کند، اما منظور کاربران از قرارداد هوشمند کارایی‌های بیشتر روی بلاکچین است. قرارداد هوشمند در بلاکچین اتریوم بیشتر انعطاف پذیر، عمومی‌سازی شده، و انواع اپلیکیشن‌ها را اجازه می‌دهد که فراتر از انتقال پول از یک فرد به فرد دیگری است.
3. توکنومیکس
حداکثر بیت‌کوین مشخص و 21 میلیون است. یعنی در تمام عمر بیت‌کوین بیش از 21 میلیون امکان عرضه آن وجود ندارد. به همین خاطر نیز است که قیمت‌ها آن در بازار خیلی زیاد است.
در مقابل، اتریوم سقف عرضه ندارد. این بلاکچین با اثبات استیک کار می‌کند و سکه‌های جدید که وارد بازار می‌شود بستگی به استیک استخراج کنندگان دارد. اما؛ انتظار می‌رود که سالانه بین 600 تا 900 هزار سکه جدید وارد بازار گردد.
اتریوم چگونه کار می‌کند؟
بلاکچین زیربنای اتریوم است. و بلاکچین یک دفتر کُل است که تراکنش‌ها و دیگر داده‌ها مانند قراردادهای هوشمند و فایل را ثبت کرده و در میان هزاران کمپیوتر که مشهور به گره (نود) است–پخش می‌باشند
بلاکچین، قراردادهای هوشمند، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، سکه اتر، و گس فی عبارت‌هایی است که با این شبکه معرفی شد. پس برویم این‌ها را بررسی کنیم.
1. بلاکچین
بلاکچین اتریوم—روزنامچه یا دفتر کُل این شبکه است که هر آنچه که در این اکوسیستم اتفاق می‌افتد ثبت می‌کند. این داده‌ها در هزاران کمپیوتر که به نود معروف است در سرتاسر دنیا پخش بوده و با هماهنگی با یکدیگر کار می‌کند. هر رویداد روی بلاکچین مانند تراکنش در وارد یک بلاک شده و به بلاک قبلی وصل گردیده و زنجیره یا چِین را تشکیل می‌دهد که ما به آن بلاکچین می‌گوییم.
به دلیل اینکه بلاکچین در دید عموم قرار دارند، همه می‌تواند آن را ببیند. در ضمن اینکه در دید عموم قرار دارند، با امنیت کامل ساخته شده است که برای هر فرد یا نهاد تقلب را ناممکن می‌سازد.
2. قراردادهای هوشمند
قرارداد هوشمند جذاب‌ترین قسمت اتریوم است که اولین بار نیز توسط این شبکه معرفی شده است. یک قرارداد هوشمند شبیه توافق‌نامه‌ای است که خودکار و بدون نیاز به مداخله طبق قوانین از پیش تعیین شده کار می‌کند. برای نمونه اگر شما یک دارایی دیجیتالی را خریداری کنید، قرارداد هوشمند خودکار پول را به فروشنده و دارایی را به شما ارسال می‌کند.
3. اِتر به عنوان ارز دیجیتالی این شبکه
در واقع ارز دیجیتال این شبکه اِتر است. اما؛ مردم آن را نیز بنام اتریوم می‌شناید.
مشترکین این شبکه باید داد و ستد را با این ارز انجام دهند. هزینه های تراکنش و معامله نیز با این ارز محاسبه می‌گردد.
4. برنامه‌های غیرمتمرکز
برنامه‌های که روی بلاکچین راه‌اندازی می‌شود تا بدون مداخله یک نهاد عمل کند غیر متمرکز بوده و بنام دپس (Decentralized Apps – DApps) یاد می شود.
به زبان دیگر، یک برنامه غیرمتمرکز نوعی از برنامه‌ای است روی بلاکچین کار کرده و مدیریت آن متمرکز نیست.
5. گس فی
تراکنش، استفاده از یک برنامه و دیگر اقدامات دارای هزینه است که بنام گس فی یا هزینه تراکنش اتریوم یاد می‌شود.
گس فی با یک جز خیلی کوچک اترویم که بنام گوی (Gwei) یاد می‌شود محاسبه می‌گردد. یک گوی یک میلیاردم یک اتر است
هزینه تراکنش دارای نوسانات است. بستگی به این دارد که شبکه تا چه اندازه شلوغ است.
موارد استفاده اتریوم
از زمان شروع اتریوم، اپلیکیشن و محصولات زیادی روی این پلتفورم معرفی شده است که آن را دومین بزرگترین ارز دیجیتال می‌سازد.
موارد زیر، مهم‌ترین کاربرد‌ها و ویژگی شبکه اتریوم است.
1. دیفای—سیستم مالی غیر متمرکز
دیفای (Decentralized Finance–DeFi) اشاره به ساخت اپلیکیشن‌های مالی روی یک شبکه دارند.
ویژگی منحصر به فرد دیفای این است که بدون نیاز به یک اداره مرکزی کار می‌کند. ورود و خروج آزاد است.
نمونه‌های مشهور آن پلتفورم‌های قرض دهنده، صرافی‌های غیر متمرکز و استیبل کوین‌ها است.
هدف دیفای در دسترس قراردادن خدمات مالی برای همه، سریع‌تر و ارزان‌تر است. پلتفورم‌های کمپوند و یونی‌سوپ از جمله مشهورترین دیفای‌های دنیا است.
2. گیمینگ
گیمینگ و دنیای دمجازی بخش بزرگ شبکه اتریوم شده است. دسنترالند و سند باکس دو مشهور ترین دنیای مجازی روی شبکه اتریوم است. بلاکچین اتریوم برای تضمین مالکیت زمین، آواتار و دیگر محصولات توکن سازی شده استفاده می‌شود.
3. توکن‌های غیر قابل معاوضه—NFT
توکن‌های غیر قابل معاوضه (Non-fungible tokens—NFT) نسخه توکن‌سازی شده دارایی مالی دیجیتالی و دارایی واقعی روی بلاکچین است. توکن‌سازی برای اثبات مالکیت یک دارایی استفاده می‌شود.
برای نمونه یک هنرمند می‌تواند نقاشی ویژه خود را روی بلاکچین عرضه و بفروشند.
آینده اترویوم
در سال‌های اخیر بیت‌کوین بارها رکوردهای قیمت جدید ثبت کرده است. اما اتِر مانده است.
ممکن پرسیده شود که آینده اتریوم چیست؟
آینده اتریوم را دیگر شبکه‌ها مانند سولانا، تُن و سوی به خطر انداخته است. برای مثال سرعت تراکنش و ساخت اپلیکیشن روی شبکه سولانا آسان‌تر از اتریوم است. تُن تلگرام را در اختیار دارد.
شما باید تحقیق خودت را انجام دهید. اتریوم دارای نوسانات زیادی خواهد بود.
