ممکن است با سرمایهگذاریهای کمهزینه و غیرفعال مانند صندوقهای شاخصی (Index Funds) و صندوقهای قابل معامله در بورس (ETFs) آشنا باشید. احتمالاً نام صندوقهای سرمایهگذاری مشترک (Mutual Funds) که توسط حرفهایها مدیریت میشوند نیز به گوش تان خورده است. اما در مورد پسرعموی منحصربهفرد و جنجالی آنها — یعنی صندوق پوشش ریسک (Hedge Fund) — چه میدانید؟ این صندوقها که با رمز و راز و داستانهایی از پیروزیهای شگفتانگیز و شکستهای سنگین احاطه شده است، اغوا کننده است. این راهنما فراتر از هیاهو (تبلیغات اغراقآمیز) میرود تا مثلث ریسک، بازده و واقعیت صندوقهای پوشش ریسک را بررسی کرده و نشان دهد چرا شناخت آنها مهم است — حتی اگر هرگز در یکی سرمایهگذاری نکنید.
در سایتهای اجتماعی با ما باشید
صندوق پوشش ریسک چیست؟ استخر سرمایهگذاری «سفته بازان»
یک صندوق پوشش ریسک، یک شرکت سرمایهگذاری مالی خصوصی است که پول افراد ثروتمند و نهادهای بزرگ را برای معامله/سرمایهگذاری در بازار اوراق بهادار جمعآوری میکند. این صندوقها تحت مقررات نظارتی آسانتری نسبت به صندوقهای مشترک عمومی فعالیت میکنند و همین امر به آنها اجازه میدهد از استراتژیهای پُرریسک و پیچیدهای استفاده کنند که برای اکثر صندوقهای سنتی غیرممکن است.
هدف بلندپروازانه و اصلی آنها دستیابی به «بازده مطلق» است. یعنی چه؟ یعنی تلاش برای کسب سود مثبت دارند — چه بازار سهام در حال رشد باشد، چه در حال ریزش باشند، و چه ثابت بماند. ماموریت آنها اساساً متفاوت از تلاش صرف برای شکست دادن شاخص S&P 500 است.
با یک تشبیه یا استعاره ادامه میدهیم.
اگر یک ETF مانند یک اتوبوس/بس شهری (ارزان، کارآمد، در یک مسیر مشخص حرکت میکند) و یک صندوق سرمایهگذاری مشترک مانند یک ماشین/موتر کرایهای با راننده (با پرداخت هزینه، از خدمات ناوبری حرفهای استفاده میکند) باشند؛ در این صورت:
یک صندوق پوشش ریسک، یک جت چارتر خصوصی با خدمه پرواز نخبه است. منحصربهفرد، فوق العاده گرانقیمت و قادر به انجام مانورهای پیچیده تقریباً در هر شرایط آب و هوا است. از نظر تئوری میتواند سریعتر و مستقیم تر به مقصد برسد. اما سفر میتواند بسیار ناپایدار باشد و پروازهایی ممکن است که به مقصد نرسد.
جعبهابزار: صندوقهای پوشش ریسک چگونه به دنبال «بازده مطلق» هستند؟
برای تعقیب سود در تمامی بازارها، صندوقهای پوشش ریسک از ابزارهای پرخطری استفاده میکنند که بیشتر برای صندوقهای مشترک (Mutual Funds) و صندوقهای قابل معامله (ETFs) ممنوع است.
این ابزارها را شما در جدول زیر میبینید.
| استراتژی / ابزار | چیست؟ | هدف (و ریسک) |
|---|---|---|
| اهرم مالی (Leverage) | قرض گرفتن مقادیر عظیمی پول برای انجام شرطبندیهای بزرگتر. | افزایش سود (تشدید ریسک) |
| فروش استقراضی (Short Selling) | کسب سود از کاهش قیمت یک دارایی با فروش سهام قرض گرفتهشده. | کسب درآمد در زمان سقوط بازارها (پتانسیل زیان نامحدود) |
| مشتقات (Derivatives) | قراردادهای پیچیده (آپشن یا اختیار معامله، فیوچرز یا آتی، سواپ یا معاوضه) مبتنی بر داراییهای دیگر. | سفتهبازی یا پوشش ریسک با سرمایه اولیه کمتر (پیچیدگی و احتمال زیان بیاندازه) |
| انواع استراتژی رایج | لانگ و شورت سهام: شرطبندی بر رشد برخی سهام و افت برخی دیگر. اقتصاد کلان جهانی: شرطبندیهای بزرگ بر روندهای اقتصادی جهانی (ارزها، نرخ بهره). مبتنی بر رویداد: معامله حول رویدادهای شرکتی مانند ادغام یا ورشکستگی. | جدا کردن بازده از جهتگیری کلی بازار (موفقیت کاملاً به مهارت خاص مدیر و زمانبندی او بستگی دارد که تضمینشده نیست) |
این ابزارهای تهاجمی هزینههای احتمالی گزاف دارند — نه تنها از نظر مالی، بلکه از لحاظ دسترسی و انعطافپذیری.
هزینه ورود: معرفی کارمزدهای بسیار بالا و دروازههای قفل شده
اینجاست که صندوقهای پوشش ریسک کاملاً از سرمایهگذاریهای موجود در حساب بازنشستگی شما جدا میشوند.
1. مدل کارمزد «2 و 20» (استاندارد صنعت)
کارمزد مدیریت 2%: شما 2% از کل داراییهای سرمایهگذاری شده خود را هر ساله پرداخت میکنید، صرف نظر از اینکه صندوق سود کند یا زیان دهد. این رقم بزرگی است. مثلا روی یک سرمایهگذاری 1 میلیون دلاری، 20٬000 دلار در سال، فقط برای مدیریت پولتان توسط آنها از شما گرفته میشود.
سهم سود 20%: اگر صندوق سود کند، مدیران 20% از آن سود را از بالا برمیدارند. شما 80% باقیمانده را نگه میدارید. اما اگر سود نکند چه؟ هیچ. شما هنوز 2 درصد کارمزد مدیریت را پرداخت میکنید.
2. دسترسی انحصاری (احتمالاً شما دعوت نیستید)
خدمات صندوقهای پوشش ریسک در خدمت عموم مردم قرار نمیگیرد. مثلا در ایالات متحده، شما باید یک «سرمایهگذار معتبر» باشید، که عموماً به معنای داشتن یکی از شرایط زیر است:
- دارایی خالص بیش از 1 میلیون دلار (به استثنای خانه اصلی)، یا
- درآمد سالانه بیش از 200٬000 دلار (300٬000 دلار اگر همسر داشته باشید) در دو سال گذشته و انتظار رود که در سال جاری ادامه یاد.
3. محدودیتهای نقدشوندگی (پول شما در اختیار خودتان نیست)
برخلاف سهام یا ETFهایی که میتوانید در عرض ثانیه بفروشید، صندوقهای پوشش ریسک اغلب پول شما را به مدت یک تا سه سال «قفل میکنند» یا برداشتها را به دوره زمانی خاص سه ماهه یا سالانه محدود مینمایند. شما آزادانه نمیتوانید به آن دسترسی داشته باشید، مهم نیست در زندگی یا بازارها چه اتفاقی میافتد.
واقعیت عملکرد: آیا تبلیغات اغراقآمیز بر اساس واقعیت است؟
باوجود تصویر پیچیده و پیشرفتهشان، دادههای کلان داستانی دلخراش را روایت میکنند. هرچند هدف صندوقهای پوشش ریسک همبستگی کم با سهام — نه پیشیگرفتن خالص — است، بازده پس از کارمزد آنها اغلب بهطور مداوم نتوانسته نقش خود را حتی برای بسیاری از سرمایهگذاران توجیه کند.
- عملکرد ضعیف مداوم: مطالعهای که در مجله تحلیلگران مالی (Financial Analysts Journal) منتشر شد نشان داد که میان سالهای 2008 تا 2016، صندوقهای پوشش ریسک بهطور معمول از یک سبد ساده متشکل از شاخص S&P 500 و یک شاخص اوراق قرضه عملکرد ضعیفتری داشتهاند — حتی در سناریویی که هر سال بهترین صندوقها انتخاب شده باشند. این موضوع بازتاب روند گستردهتر و بلندمدتی است که در آن صندوق پوشش ریسک میانگین در کسب بازدهی معادل یک سبد ساده سهام و اوراق قرضه با مشکل مواجه بوده است، بهویژه پس از کسر کارمزدهای کلان آنها.
- مانع کارمزد: ساختار کارمزد «2 و 20» مانع بزرگی است. یک صندوق باید بازدهی قابل توجهی داشته باشد تا تنها به بازده خالصی برسد که یک صندوق شاخصی کمهزینه میتواند ارائه دهد.
نتیجهگیری: سنجش مثلث ریسک، بازده و واقعیت
صندوقهای پوشش ریسک برای اکثریت قاطع سرمایهگذاران، گزینهای نامناسب هستند..
صندوقهای پوشش ریسک ابزارهای ایجاد ثروت نیستند؛ بلکه ابزارهای تنوعبخشی جایگزین برای سرمایهگذارانی هستند که ثروتمند بوده سرمایه آنها خوب تنوعیافته است. کاربرد اصلی آنها برای این سرمایهگذاران و مؤسسات، ارائه بازدهی است که همبستگیاش با بازار سهام پایین باشد — حتی اگر پایینتر باشد — تا نوسان کلی سبد سرمایهگذاری را کاهش دهد.
هنگامی که ریسک شدید، پاداش رقیقشده پس از کارمزد، و واقعیت دردناک بلندمدت با هم در ترازو قرار میگیرند، استدلال حمایت از صندوقهای پوشش برای اکثر سرمایهگذاران فرو میریزد.
لیست سوالات نهایی: آیا این مناسب شماست؟
✅ آیا بیش از 1 میلیون دلار دارایی قابل سرمایهگذاری دارم که توان از دست دادنش را داشته باشم؟
✅ آیا میتوانم بخش قابل توجهی از آن ثروت را برای چندین سال بدون دسترسی قفل کنم؟
✅ آیا ریسکهای اهرم مالی شدید و فروش استقراضی را کاملاً درک میکنم — و آیا با آنها راحتم؟
✅ آیا مایلم 2 درصد از داراییهایم را سالانه به اضافه 20 درصد از تمام سودها پرداخت کنم، برای بازدههایی که از نظر تاریخی به طور پیوسته بهای هزینه و ریسک را جبران نکردهاند؟
اگر به هر یک پاسخ «خیر» دادید، صندوق پوشش ریسک برای شما مناسب نیست. و این نشانه عدم پیچیدگی یا درک شما نیست — بلکه نشانه سرمایهگذاری هوشمندانه و منطقی است. برای تقریباً همه، اصول قدرتمند و ساده سرمایهگذاری کمهزینه و متنوع، همان مسیر قابل اطمینان برای رشد مالی بلندمدت باقی میماند.
